Demokrasi ile silah arasında sıkışan ülke: Milis gölgesinde seçimler

Irak, 11 Kasım’daki seçimlere yaklaşırken, İran’a bağlı silahlı grupların olağanüstü bir hazırlık sürecine girdiği gözleniyor.

Washington’un artan baskısı ve Tahran’ın azalan desteği, milislerin bu seçimleri “hayatta kalma savaşı” olarak görmesine yol açtı.

Bu atmosfer, 2021’deki seçimlerde yaşanan deneyimi hatırlatıyor: sandıktan yenik çıkan milisler, sonunda hükümeti kurmayı başarmıştı. Bugün benzer bir tablo yeniden şekilleniyor.

Silahlı gruplardan “dini görev” çağrısı

İran destekli Ketaib Hizbullah başta olmak üzere bazı gruplar, son haftalarda yaptıkları açıklamalarda seçime katılımı “mezhebi kimliği koruma görevi” olarak tanımladı.

Bu söylem, seçim sürecini demokratik bir rekabetten ziyade ideolojik bir seferberliğe dönüştürüyor.

Gözlemcilere göre, bu durum özellikle milislerin hâkim olduğu bölgelerde seçmen üzerinde baskı yaratıyor ve “özgür oy” ilkesini zayıflatıyor.

İran etkisi azalıyor, milisler yeni denge arayışında

Gallup Orta Doğu Direktörü Munkiz Dağher, “İran’ın bölgesel etkisinin zayıflaması, Tahran’ı Irak’ta müttefiklerinin meclisteki gücünü artırmaya itecektir,” diyor.

Dağher’e göre, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani, eğer Kürtler ve Sünnilerle “koordinasyon çerçevesi” dışında bir ittifak kurarsa, 2021’deki siyasi kriz yeniden yaşanabilir.

Silah siyasetten hiç ayrılmadı

Gazeteci ve araştırmacı Mustafa Nasır, “Milislerin siyasete girişi yeni değil; 2006’dan beri seçimlerde farklı isimlerle yer alıyorlar,” diyor.

Nasır’a göre, “Bu gruplar seçim kurumlarını ve yargıyı kontrol altına almaya çalışarak sonuçları yönlendirme çabasında.”

2021 senaryosu tekrarlanabilir

Siyaset bilimci Haysem Heyti, “Silah artık sadece çatışma aracı değil, siyasi elit yaratmanın da aracı haline geldi,” diyor.

Heyti’ye göre, “Seçim günü silaha gerek yok; varlığı bile seçmeni korkutmaya yeter. Bu da özgür katılımı engelliyor.”

Uzmanlar, Sudani’nin ikinci dönem için girişimde bulunması halinde, Şii partiler arasındaki “Koordinasyon Çerçevesi”nin dağılabileceğini, bunun da silahlı baskı ve dış müdahalelerle yeni bir krizi tetikleyebileceğini düşünüyor.

Yasal mücadele: Milis partiler seçimden men edilebilir mi?

Necef’te bir grup hukukçu, silahlı gruplarla bağlantılı partilerin seçimden men edilmesi için dava açtı.

Irak Anayasası’nın 9. maddesi, “silahlı milislerin devlet dışı yapılar kurmasını” yasaklıyor. Ancak bugüne kadar hiçbir yaptırım uygulanmadı.

Bu girişim, her ne kadar sembolik olsa da, halkın seçimlerin adil yapılması yönündeki artan isteğini yansıtıyor.

Demokrasi ile silah arasında sıkışan ülke

Irak, yeniden kritik bir dönemeçte: sandık mı belirleyici olacak, yoksa namlunun gölgesi mi?

Sivil toplum örgütleri ve reform yanlısı partiler demokrasiyi savunmaya çalışırken, milis gruplar güçlerini koruma peşinde.

Bölgesel ve uluslararası dengeler değiştikçe, bu kez silahın değil, hukukun üstün geldiği bir seçim mümkün olabilir.