İran’da her gün dört kişi idam ediliyor

İran’da 2025 yılının ilk dokuz ayında en az 1.002 mahkûm idam edildi. Hengaw İnsan Hakları Örgütü İstatistik ve Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre, bu sayı 20 yılın en yüksek idam oranını temsil ediyor.

Savaşın etkisiyle artış daha da çarpıcı hale geldi. 13 Haziran’da başlayan İsrail–İran savaşı sonrasında idam edilenlerin sayısı 404’e ulaştı. Bu da toplam idamların yüzde 40’ına denk geliyor. Örgüt, son 100 günde her gün ortalama 4 kişinin idam edildiğini bildirdi.

Verilere göre idam edilenlerin arasında 29 kadın, 973 erkek ve bir çocuk mahkûm bulunuyor. Sekiz kişi İsrail adına casusluk suçlamasıyla asıldı. Ayrıca en az 33 siyasi veya ideolojik tutuklu da infaz edildi.

Etnik dağılımda Kürtler (148), Lorlar (130), Beluclar (114), Azeriler (106) ve 65 Afgan vatandaşı öne çıkıyor. Persler ise 262 idamla tüm vakaların dörtte birini oluşturdu.

Alborz Eyaleti, 196 idamla başı çekti. Onu İsfahan (79), Fars (78) ve Rezevi Horasan (77) izledi. Kürtlerin yoğun yaşadığı Kürdistan Eyaleti’nde ise en az 9 idam kaydedildi.

İdamların büyük kısmı uyuşturucu suçlarıyla ilişkilendirildi. Toplamın yarısına yakınını oluşturan 495 kişi bu gerekçeyle asıldı. Bunun dışında 441 kişi kasten adam öldürme, 25 kişi tecavüz, 16 kişi siyasi suçlar, 17 kişi ise dini/ideolojik gerekçelerle idam edildi.

Örgütün raporuna göre, 63 infaz gizlice gerçekleştirildi, ailelerin son görüş hakkı dahi verilmedi. Devlet medyası sadece 53 olayı duyurdu. Ayrıca Esfarayen, Miandoab ve Bukan gibi şehirlerde en az yedi toplu idam kamuya açık şekilde yapıldı.

Hengaw, uluslararası toplumun dikkatinin İsrail ve Gazze’deki savaşa kaymasıyla İran rejiminin idamları hızlandırdığına dikkat çekerek, “ölüm makinesi hızlandı” uyarısında bulundu ve hem İran halkına hem de uluslararası topluma idamlara karşı net bir duruş sergileme çağrısı yaptı. (Hengaw)