İran’ın gizli görüşme planları Hamaney’in kararıyla çöktü

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, geçen hafta BM Genel Kurulu için New York’a hareket ederken, dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in yaptırımları önlemek için gizli ABD görüşmelerine zımni onay verdiği inancıyla yola çıktı.

Pezeşkiyan’ın heyetinden iki isme göre, 86 yaşındaki dini lider, Tahran’dan ayrılmadan önce Cumhurbaşkanına, yaptırımların geri dönüşünü engellemek için “gizli diyaloğa” başlanabileceğini söylemişti. Ancak uçak havadayken, Hamaney devlet televizyonunda yaptığı sert konuşmada Washington ile her türlü diyaloğu reddetti. Bu ani geri dönüş Pezeşkiyan ve Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’yi şaşkına çevirdi.

“Tek yol doğrudan diyalog”

New York’ta İranlı uzmanlarla yapılan kapalı bir toplantıda konuşan Arakçi, yaptırımların önlenmesinin “tek yolunun doğrudan görüşme” olduğunu itiraf etti. Ancak Hamaney’in yasaklaması nedeniyle ellerinin bağlı olduğunu belirtti. Arakçi, ABD’nin şartlarını da aktardı: görüşmelerin kamuya açık olması, 400 kilo zenginleştirilmiş uranyumun yeri açıklanması ve IAEA denetçilerinin tam erişim hakkı.

Çelişkili mesajlar

Pezeşkiyan ve heyeti, Manhattan’daki görüşmelerde İranlı akademisyenler ve uzmanlarla bir araya geldi. Bazı katılımcılar Tahran’ın askeri kapasitesini artırmasını önerirken, diğerleri tek çıkış yolunun Washington ile diyalog olduğunu savundu. Pezeşkiyan notlar aldı ve dönüşte “İran’ın gücünün asıl sorun olduğu” yönündeki görüşü kamuoyuna aktardı.

Sistemde kriz

Hamaney’in özel olarak verdiği koşullu onay ile kamuoyundaki sert söylemleri arasındaki çelişki, İran karar alma mekanizmasındaki krizi gün yüzüne çıkardı. Cumhurbaşkanı ve dışişleri ekibi tansiyonu düşürmek için müzakere arayışındayken, dini liderin ani geri adımı süreci felç etti.

Pezeşkiyan’ın New York ziyareti, pragmatizmi sergilemek yerine, İran yönetimindeki “paraliziyi” daha görünür hale getirdi.