Suriye’de geçici parlamento için seçim süreci başladı

Suriye, eski Devlet Başkanı Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından ilk parlamento seçimlerini 15-20 Eylül tarihleri arasında gerçekleştiriyor. Ancak seçimler, doğrudan halk oylaması yerine yerel komiteler aracılığıyla yapılması ve bazı bölgelerde ertelenmesi nedeniyle tepkilere yol açtı.

Geçici Anayasa ve Seçim Sistemi

Mart ayında göreve gelen Devlet Başkanı Ahmed Şara, beş yıllık siyasi geçiş sürecini öngören geçici anayasayı yürürlüğe koymuştu. Bu kapsamda, kalıcı anayasa hazırlanıp genel seçimler yapılana kadar görev yapacak geçici bir parlamento oluşturulacak.

210 sandalyeli meclisin 140 üyesi, bölgesel seçim komiteleri tarafından belirlenecek. Kalan 70 sandalye ise doğrudan Başkan Şara tarafından atanacak. Sandalyeler, her vilayetin nüfusuna göre dağıtılacak.

Ertelenen Bölgeler: Dürziler ve Kürtler

Oylama, Dürzi çoğunluklu Süveyda vilayetinde ve Kürtlerin kontrolündeki Rakka ile Haseke’nin büyük bölümünde yapılmayacak.

• Süveyda: Temmuz ayında Dürzi milislerle Sünni Bedevi aşiretleri arasında çıkan çatışmalarda yüzlerce kişi hayatını kaybetmiş, hükümet bölgeye asker göndermişti.

• Kürt Bölgeleri: Haseke ve Rakka’nın büyük kısmı halen Kürtlerin öncülük ettiği Demokratik Suriye Güçleri’nin(DSG) kontrolünde bulunuyor.

Seçim Komitesi Sözcüsü Nevar Necme, devlet haber ajansı SANA’ya yaptığı açıklamada, ertelenmenin “adil temsil” ve “güvenlik koşullarının sağlanması” amacıyla alındığını söyledi. Ancak ertelenen illere ayrılan 19 sandalye —6 Rakka, 3 Süveyda, 10 Haseke— şimdilik boş kalacak.

Kürtlerin öncülük ettiği Demokratik Özerk Yönetim ise yaptığı açıklamada, “Bu seçimler demokratik değildir, Suriyelilerin iradesini yansıtmamaktadır. Bu, dışlama ve marjinalleştirme politikasının devamıdır” ifadelerini kullandı.

Seçim Süreci Nasıl İşliyor?

Haziran’da oluşturulan 11 üyeli Yüksek Seçim Komitesi, ilçe düzeyinde alt komiteler kurdu. Her alt komite en az üç kişiden oluşuyor. Adaylık için kriterler arasında Suriyeli vatandaş olmak, ülkede ikamet etmek, en az 25 yaşında olmak, sabıka kaydının olmaması, eski rejimle veya güvenlik güçleriyle bağlantısız olmak yer alıyor.

Bu alt komiteler, 30 ila 50 kişiden oluşan “seçici kurullar” kurarak fiilen bir tür seçim kurulu gibi işliyor. Kurullarda kadınlar için %20, engelliler için %3 kota ayrılıyor; kalan üyeler %70 aydınlar, %30 geleneksel kanaat önderleri şeklinde dağılıyor. Sadece bu kurulların üyeleri aday olabiliyor ve oy kullanabiliyor.

Kazanan adayların isimleri başkana sunuluyor ve Şara’nın onayıyla kesinleşiyor.

Parlamento’nun Yetkileri

Geçici anayasa, parlamentoya yeni yasa çıkarma, mevcut yasaları değiştirme veya iptal etme ve uluslararası anlaşmaları onaylama yetkisi veriyor. Ancak başkanlık kararnamelerinin iptali için üçte iki çoğunluk gerekiyor. Esad döneminde parlamento büyük ölçüde sembolik ve onay makamı niteliği taşımıştı.