Trump'tan NATO'ya Rusya resti: Hedefte Türkiye mi var?

ABD Başkanı Donald Trump'ın, Cumartesi günü sosyal medya hesabından "tüm NATO ülkeleri ve dünyaya" hitaben yayımladığı mektubunun yankıları sürüyor.

Ukrayna'da barışı getirmekte başarı sağlayamayan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i ikna çabaları fiyaskoya dönüşen Trump, yayımladığı mektupta Ukrayna savaşının sürüyor olmasında bazı NATO üyelerinin de sorumluluğu bulunduğuna işaret etti.

Trump'ın mektubunun şifreleri

Trump sözlerine, Avrupalı müttefiklerinin Rusya'ya karşı ılımlı tavır sergilemek yerine daha sert yaptırımlar uygulaması için kendisine yaptıkları çağrılara yanıt niteliğinde ifadelerle başlıyor ve "Ben Rusya'ya karşı daha büyük yaptırımlar uygulamaya hazırım" diyor ancak bunun için önce NATO müttefiklerinin adım atması gerektiğine işaret ediyor.

Trump, Rusya'ya uygulanacak daha ağır yaptırımlar için tüm NATO ülkelerinin de bu yaptırımlar konusunda uzlaşmalarını, bunları uygulamaya başlamalarını ve aynı zamanda "tüm NATO üyelerinin Rusya'dan petrol satın almaya son vermesini" de şart koşuyor.

Bazı NATO üyelerinin Rusya'dan petrol satın alıyor olmasını "şoke edici" olarak tanımlayan Trump, bunun ittifakın Rusya karşısındaki müzakere pozisyonunu ve pazarlık gücünü ciddi boyutta zayıflattığını vurguluyor. Hemen ardından kendisinin yaptırımlar konusunda adım atmaya hazır olduğunu söyleyen Trump, şu ifadelerle topu Avrupalı müttefiklerine atıyor:

"Hazır olduğunuzda ben de hazırım. Sadece ne zaman olacağını söyleyin."

Trump, NATO'nun ayrıca ittifak olarak Çin'e yüzde 50 ila yüzde 100'e ulaşan oranda gümrük vergisi uygulamasının da "ölümcül ve gülünç savaşı sona erdirmeye büyük katkı sunacağını" belirtiyor. Çin'in, Rusya üzerinde güçlü bir kontrolü, hatta hakimiyeti olduğunu savunan Trump, uygulanacak gümrük vergilerinin bu hakimiyeti kıracağını kaydediyor.

ABD Başkanı Trump, kamuoyuna açıkladığı bu mektubunda savaşın sona ermemesinin faturasının, bu şartları yerine getirmeyenlere keseceğini ima ettiği şu ifadelerle tamamlıyor:

"Bu Trump'ın savaşı değil, bu (eski ABD Başkanı Joe) Biden ve (Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir) Zelenskiy'nin savaşı. Ben sadece sona erdirilmesine destek vermek için buradayım. NATO benim dediğim gibi yaparsa savaş hızlıca sona erer ve hayatlar kurtarılır. Eğer yapmayacaksanız, o zaman hem benim zamanımı ve ABD'nin zamanını, enerjisini ve parasını boşa harcıyorsunuz."

Bu arada ABD Hazine Bakanı Scott Bessent de, sosyal medya paylaşımını alıntıladığı Trump'a "sergilediği cesur liderlik" için teşekkür ederek şu açıklamayı yaptı:

"Ancak, Putin'in savaş makinesini finanse eden gelirleri kaynağında kesen ortak bir çaba ile bu anlamsız ölümleri sona erdirmek için yeterli ekonomik baskı uygulayabiliriz."

Hedefte Türkiye mi var?

Trump'ın, Rusya'dan petrol alarak NATO'nun müzakere pozisyonunu ve pazarlık gücünü zayıflatmakla suçladığı ülkeler arasında Türkiye yer alıyor. Zira NATO üyesi Türkiye, 2023 yılından bu yana Rusya'dan en çok petrol ithal eden ülkelerin başında yer alıyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bu ayın başında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Çin'in ev sahipliğinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Zirvesi sırasında bir araya gelmiş, enerji alanındaki Türk-Rus işbirliğini "stratejik" olarak nitelendirmişti.

Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi'nin (CREA) analizine göre Ağustos ayında Rusya'dan alımlarda, ham petrolden kömüre, doğalgazdan LNG'ye neredeyse her fosil yakıt başlığında, Türkiye hep ilk sıralarda yer alıyor.

AB de Rusya'dan petrol alıyor

Trump'ın artık satın alınmasına son verilmesini şart koştuğu ham Rus petrolünü Çin ve Hindistan'dan sonra en çok Türkiye satın alıyor. Rusya'dan en çok işlenmiş petrol ürünleri satın alan ülkeler sıralamasında ise Türkiye birinci konumda.

Bu arada Rus kömürünü en çok satın alan ülkeler sıralamasında da Türkiye Çin ve Hindistan'dan sonra üçüncü sırada yer alıyor. Doğalgazda ise AB ve Çin'den sonra üçüncü sırada.

Ama sadece Türkiye değil Avrupa Birliği (AB) de Rusya'dan ham petrol olmaya devam ediyor. Hem AB hem de NATO üyesi konumundaki Macaristan ve Slovakya bu ülkeler arasında. Ağustos ayında Rusya'dan en çok sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ve boru hatlarından taşınan doğalgaz satın alan da yine AB.

Trump'ın son mektubundaki restinin, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban'a bir uyarı mesajı olup olmadığı bilinmiyor. Tehditlerin gerçekten yeni gümrük vergilerine veya Rus petrol alımlarının yasaklanmasına yol açıp açmayacağı, Türkiye'nin buna nasıl tepki vereceği, yaptırımlar söz konusu olursa Türkiye'ye istisna tanınıp tanınmayacağı konusunda da belirsizlik söz konusu.

Trump mektubunun zamanlaması dikkat çekiyor

ABD Başkanı Trump bu mektubu, NATO'nun doğu kanadında geçen hafta Rusya ile tırmanan gerilim sonrasında yayımladı.

Polonya, geçen hafta Çarşamba günü NATO'nun desteğiyle, hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Rus insansız hava araçlarını (İHA) düşürmüş, Kremlin'i provakasyonla suçlamıştı. NATO'yu, Rus İHA'larının güvenliğine, egemenliğine tehdit oluşturduğu gerekçesiyle 4. madde kapsamında toplantıya çağıran Polonya ayrıca Rusya'nın hava sahası ihlallerini Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) taşımıştı.

Başta Polonya olmak üzere, Almanya ve Fransa gibi ülkeler Rusya'nın hava sahası ihlallerinin bir hata sonucu gerçekleşmediğini, bunun kasıtlı bir provokasyon olduğunu açıklarken, ABD Başkanı Trump'ın "bir hata olabilir" açıklamasıyla bunu önemsememesi, Avrupa başkentlerinde soğuk duş etkisi yaratmıştı.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise Cumartesi günü yaptığı açıklamada Rus İHA'larının Polonya hava sahası ihlallerinin "kabul edilemez, talihsiz ve tehlikeli" olarak nitelendirdi, NATO'nun verdiği yanıtın yerinde olduğunu kaydetti. İHA'ların kasıtlı olarak Polonya'ya gönderilip gönderilmediğinin belirsiz olduğunu söyleyen Rubio, "Eğer İHA'ların Polonya'ya girmesi hedeflendiyse, kanıtlar bizi bu sonuca götürüyorsa, o zaman bu açıkça büyük bir tırmanışa yol açacak bir hareket olur" dedi.

Avrupa başkentleri, Trump'ın savaşa son vermesi için Putin'e daha ağır yaptırımlar uygulaması gerektiğini, bunun Rusya'ya geri adım attırabileceğini savunuyor. Geçen ay Alaska'da Rusya lideri Vladimir Putin'i ağırlayan Trump ise Ukrayna'da barış konusunda Putin'i ikna edebileceğini savunmuş ancak bir sonuç alamamıştı.