Lübnan yönetimi Hizbullah'ı silahsızlandırmayı başarabilecek mi?

Lübnan hükümeti Hizbullah'ın silahsızlandırılması için bir takvim açıkladı ve ordunun 2025 yılı sonuna kadar tüm silahları devlet tekeline almak için bir plan hazırlayacağını belirtti.

Bu adım, İsrail'in Lübnan'a açtığı ve 4.000'den fazla insanın ölümüne yol açan savaşın Kasım ayında ateşkesle sonuçlanmasının ve ABD'nin aylarca süren baskısının ardından geldi.

Hizbullah'ın silahları Lübnan'da uzun zamandır tartışmalı bir konu olmuştur ve Hizbullah'ın altyapısına ya da askeri yeteneklerine müdahale etme girişimleri iç çatışmalara yol açmıştır.

Ancak Hizbullah'ın geçen yıl İsrail saldırılarında ağır kayıplar vermesi, Lübnan'ın siyasi ve askeri hegemonu olma konumunu zayıflattı.

İşte Hizbullah'ın silahsızlandırılması konusu hararetlenirken, hükümetin Salı günü yaptığı açıklama ve Lübnan'daki son durum hakkında bilinmesi gerekenler:

Hizbullah ne dedi?

Hizbullah silahsızlanma planından hoşlanmıyor.

Hatta Hizbullah bu kararı yokmuş gibi kabul edeceğini söyledi.

Hizbullah tarafından yapılan bir açıklamada, "Başbakan Nevaf Selam hükümeti, Lübnan'ı İsrail'e karşı direnmek için silahsızlandırma kararı alarak büyük bir günah işledi. ... Bu karar tamamen İsrail'in çıkarlarına hizmet etmektedir" ifadelerini kullandı.

Hükümetin kararını açıkça reddetmesine rağmen Hizbullah henüz güç kullanarak karşılık vermiş değil.

Eski lider Hasan Nasrallah döneminde grup, silahlarına karşı atılacak herhangi bir adımın iç savaşa yol açabileceği tehdidinde bulunmuştu.

Bu kez Hizbullah, muhtemelen stratejisindeki bir değişikliğin sonucu olarak ya da savaştan sonra zayıflayan kapasitesi nedeniyle askeri bir eylemde bulunmadı.

Salı günkü kabine oturumu sırasında siyah gömlekli Hizbullah destekçilerinin Beyrut'un hemen güneyindeki Haldeh'de otoyol boyunca toplandığına dair söylentiler yayıldı ancak bunun Instagram'da bir milyon takipçiye ulaşmayı kutlayan bir restoran olduğu ortaya çıktı.

Hizbullah yanlısı protestocular hükümetin kararının ardından Beyrut'taki havaalanı yolunu kısa süreliğine trafiğe kapattı ancak ülke içinde artan kaygılara rağmen başka bir gelişme yaşanmadı.

Hizbullah'ın destekçisi İran ne olacak?

İran Hizbullah'a verdiği desteği kabul ediyor ancak örgütün kararlarını ya da politikasını şekillendirmede bir rolü olmadığını iddia ediyor.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Hizbullah'ı silahsızlandırma çabalarının işe yaramayacağını söyledi.

Arakçi, “Bu Hizbullah'ın silahlarını elinden almaya çalıştıkları ilk sefer değil” dedi ve ekledi: “Bunun nedeni açık: Direnişin gücü sahada kendini kanıtladı.”

İran 1982'de Lübnan İç Savaşı'nın sıcak günlerinde Hizbullah'ın kurulmasında önemli bir rol oynadı ve o zamandan bu yana da örgütün büyük bir destekçisi oldu.

Ancak İsrail'in Lübnan'a açtığı savaştan bu yana İran'ın Hizbullah'ı destekleme kabiliyeti büyük bir darbe aldı. Lübnan hükümeti Tahran'dan uçuşları engelledi ve komşu Suriye'de Beşar Esed rejiminin düşmesi, finansman ve silahların taşınmasında kullanılan kara yolunu kapattı.

Lübnan nasıl tepki verdi?

İran'ın yorumları bazı Lübnanlı yetkilileri kızdırdı.

Dışişleri Bakanı Yusuf Raggi, Arakçi'nin açıklamasının “kesin bir dille reddedildiğini ve kınandığını” söyledi.

Raggi, “Bu tür açıklamalar Lübnan'ın egemenliğini, birliğini ve istikrarını baltalamakta ve iç meselelerine ve egemen kararlarına kabul edilemez bir müdahale teşkil etmektedir” dedi.

Silahsızlanma gerçekleşecek mi?

Bunu zaman gösterecek.

Selam Perşembe günü yapılan kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada bakanlarının ABD'nin “silah bulundurmanın sadece devletle sınırlandırılmasını” öngören teklifinin “hedeflerini” onayladığını söyledi.

Al Jazeera'nın Beyrut muhabiri Zeina Khodr, “Hükümetin şimdi Hizbullah'ı silahsızlandırmayı resmen taahhüt etmesi bekleniyor ki bu karar ... siyasi bir krizin fitilini ateşleyebilir” dedi.

Hizbullah henüz güçlü bir yanıt vermedi ve Hizbullah karşıtı siyasetçiler giderek daha cesur söylemler kullanmaya başladı.

Hizbullah karşıtı Ketaib partisinden Lübnanlı bir milletvekili olan İlyas Hankaş, “Eğer silahları ... Lübnan silahlı kuvvetlerinde toplamanın bir getirisi varsa, böyle olması daha iyi olabilir” dedi.

Cumhurbaşkanı Joseph Avn ve Selam, Hizbullah'ın silahsızlandırılması için ABD'nin baskısı ve iç destek ile İsrail'in saldırılarıyla sarsılan grup ve destekçilerinin muhalefetini dengelemek zorunda kalacaklar.

Dünya Bankası, Lübnan'ın yeniden inşa ve toparlanma için 11 milyar dolara ihtiyacı olduğunu ve bunun büyük çoğunluğunun Hizbullah'ı destekleyen güney Lübnan, Bekaa Vadisi ve Beyrut'un güney banliyölerinde gerekli olduğunu söyledi.

Herhangi bir Hizbullah üyesi silahsızlanmadan duyduğu hoşnutsuzluğu dile getirdi mi?

Pek çok hoşnutsuzluk dile getirildi.

Hizbullah lideri Naim Kasım, grubun silahsızlandırılmasının Lübnan'ı saldırıya açık hale getireceğini ve sadece İsrail'e hizmet edeceğini söyleyerek bu fikri doğrudan reddetti.

Hizbullah milletvekili Ali Mokdad da kararı “kâğıt üzerindeki mürekkep” olarak nitelendirerek reddetti. Bir başka Hizbullah milletvekili Muhammed Raad ise kararın asla uygulanamayacağını söyledi ve Hizbullah'ın silah bırakmasını “intihar” olarak niteledi.

Şu anda durum nasıl?

Cumartesi günü altı Lübnan askerinin Hizbullah'a ait olduğu iddia edilen bir silah deposunu teftiş ederken ölmesi gerilimi tırmandırdı.

Hizbullah'ın savaş sırasında güney Lübnan'da işgalci İsrail askerlerine karşı bubi tuzakları kurduğu bildiriliyor.

Lübnan'ın güneyinden pek çok kişi Beyrut'a düşmanca yaklaşıyor ve hükümetin her gün İsrail saldırılarına maruz kalan güneyi savunamadığını düşünüyor. Bölge sakinleri ayrıca bu saldırılarda ölenler hakkında kamuoyuna açıklama yapılmamasından da yakınıyor. (Al Jazeera)