Hong Kong, Kürdistan

Ne Yapmalı?  Bu çok önemli bir soru. Cevabı da bir bakıma kolay, bir bakıma da çok zor. Kürdler açısından düşünürseniz, cevap kolay. Bu kadar büyük nüfusuyla, Kürdlerin, Kürdistan’ın, dünya uluslar ailesinin bir parçası olması gerektiğini düşünürsünüz. Kürdlerin, Kürdistan’ın dünya uluslar ailesinin bir üyesi olması gerektiğini düşünürsünüz.  Ama, Kürdleri, Kürdistan’ı  müştereken yöneten devletler açısından düşünürseniz, cevap çok zor. Her devletin farklı bir çıkarı var. Bu kadar farklı çıkarları nasıl uzlaştıracaksınız? Bizzat Kürdler içindeki anti-Kürd tutumlar da dikkatlerden uzak değildir.

İsmail Beşikci

29.07.2019, Pts | 06:54

Hong Kong, Kürdistan
Makaleyi Paylaş

Hêmin Ebdullah’ın, 11 Temmuz 2019 tarihli Rûdaw Net’de ‘Hong Kong Kürdistan Bölgesi Gibi mi?’ başlıklı bir yazısı yayımlandı. Bu yazıda, Hêmin Ebdullah, Hong-Kong’un geçmişiyle, Kürdistan’ın geçmişi arasında bazı benzerlikler, farklıklar dile getirmektedir.

Kürdistan gibi, Hong Kong’un geçmişinde de Büyük Britanya’nın çok büyük bir rolü var. Hong Kong uzun süre İngiliz sömürgesi olarak kalmış. Her iki yönetime de Büyük Britanya çok büyük darbeler indirmiş…19 Aralık 1984 tarihli İngiltere-Çin anlaşmayla, İngiltere, Hong Kong’un yönetimini Çin’e devretmiş. Dış politika ve savunma konuları hariç, Hong Kong özerk bir bölge… Bu anlaşma 1 Temmuz 1997’de yürürlüğe girmiş. Buna, ‘Tek ülke, iki sistem’ deniyor. Bu anlaşmanı 2047’ye kadar süreceği de hükme bağlanmış. Bugün Hong Kong, Çin parlamentosunda, yani Ulusal Halk Kongresi’nde, hepsi Pekin tarafından seçilen 35 milletvekiliyle temsil ediliyor. (bk. Thomas Benedikter, Modern Özerklik Sistemleri, Dünya Özerklik Örnekleri, çevirenler, Hülya Türker, Mehmet Salim, Özgür Demirel, . Erdem Demirel Ümit Kaya, Yasemin Sular, Nika, Mayıs 2014, s. 396- 402)

Bugün Hong Kong 7.5 milyon nüfuslu, 1.104 km. kare yüzölçümüne sahip, Çin’e bağlı, Çin’in güneydoğusunda, Büyük Okyanus kıyısında bir liman kentidir. Nüfusun çok büyük bir bölümünü Han Çinlileri oluşturmaktadır. Ama, Hong Konglular kendilerine, Çinli denilmesini istemiyor.

Hong Kong, gökdelenlerin hakim olduğu bir alandır. Sanayi ve ticaret çok gelişmiştir. Hong Kong dünyada, on büyük ekonomiye sahip ülkeler arasında yer almaktadır. Fert başına düşen milli gelir, 55 bin ABD doları civarındadır. Demokrasi, İnsan Hakları, hukukun üstünlüğü gibi bazı Batı değerlerinin, Çin’de hiç yaşanmayan bu değerlerin Hong Kong’da yaşandığı da söylenebilir:

Hêmin Ebdullah’ın bu ilgi çekici yazısı ek olarak verilmektedir. Hêmin Ebdullah, Hong Kong ve Kürdistan arasındaki benzerlikleri, farklılıkları anlatırken, kanımca, çok önemli olan bir niteliğe dokunmamış. Bunu şu şekilde ifade etmek mümkündür:

Hong Kong, sadece, Çin ile ilişkiler içindedir. Hong Kong’un bağımsızlığı Çin ile ilişkiler sürecinde gelişecektir. Kürdistan’ın durumu böyle değildir. Kürdistan Bölgesel Yönetimi, siyasi olarak Irak ile ilişkiler içindedir. Ama, Türkiye, İran, Suriye anti-Kürd tutumlarıyla, fiili olarak bu sürecin içindedir. ABD, Sovyetler Birliği/Rusya Federasyonu, İngiltere, Almanya gibi devletle de anti-Kürd tutum içinde bu süreç içindedir. Ve bağımsızlığa yönelik gelişmeler bu ilişkiler sürecinde engellenmektedir. 16 Ekim 2017 gününü ve öncesini hatırlayalım. Kürdler, Bağımsızlık Referandumu yapıyor diye, Cizre-Silopi bölgesinde, Irak, İran, Türkiye orduları tatbikat yapıyordu

İran İslam Cumhuriyeti öncesini yani 1979 öncelerini hatırlayalım, O dönemde, Türkiye ve İran ABD dış politikası çevresinde, Irak ve Suriye de Sovyetler Birliği dış politikası çevresinde hareket ediyordu. Ve çok yoğun bir anti-Kürd tutum vardı. ABD ve Sovyetler Birliği arasında bir denge vardı. Bu, Kürdistan üzerinde tam anlamıyla bir cendereydi. Kürdistan nefes alamıyordu. Kürdlerin, Kürdistan’ın nefes alması, 1990’larda, bu dünya dengesinin, bozulması sürecinde başlamıştır.

Hêmin Ebdullah, bağımsızlık olmadan de ekonomik gelişme olabilir diyerek Hong Kong’u örnek göstermektedir. Çin, Çin’in genel çıkarlarının gözeterek, Hong Kong’daki ekonomik gelişmeyi, bu arada Hong Kong’da bazı Batı değerlerinin yaşam bulmasını engellememiş olabilir. Ama bu Kürdistan için hiç böyle değildir. Kürdistan’ın güneyindeki toplumsal ve kültürel gelişmeler, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin kurulması sürecinde, yani, Kürdlerin, Kürdistan’ın biraz özgürleşmesi sürecinde ortaya çıkmıştır. Süleymaniye’nin daha önceden de gelişmiş bir şehir olduğu söylenebilir. Ama, Hewler’deki, Duhok’daki gelişmeler, son 20-25 yılın eseridir. Ondan önce, Kürdistan, ilgili ülkelerin en geri bırakılmış bölgeleri olmuştur.

Kürdlerin, üretime ağırlık vermeleri, maaş beklentisinin kırılması, tarıma hayvancılığa turizme önem vermeleri elbette çok önemlidir. Sofrada yemek israflarıyla iliği alışkanlıklarını değiştirmeleri, konutlarda ve konutların iç donanımlarında, şaşadan, gösterişten uzak durmaya gayret etmeleri yine önemlidir.

***

Sömürge kavramı bir statüye işaret etmektedir. Çok alt düzeyde de olsa sömürge bir statüdür. En azından, ortada, sınırları belli olan, sınırları önceden çizilmiş olan bir ülke söz konusudur. Kürdler ve Kürdistan ise hiçbir statüye sahip değildir. Bu bakımdan Kürdistan sömürge bile değildir. Kürdistan’ın güneyinde, Mela Mustafa Barzani’den beri Kürdlerin sınır oluşturma çalışmaları, yukarıda belirtilen devletler tarafından ortaklaşa bir şekilde engellenmektedir. Demografik yollarla, ekonomik yollarla, askeri üstünlükle Kürdistan’ın nüfus yapısı değiştirilmeye gayret edilmektedir. Sürgünler, Kürd bölgelerinde ekonomik gelişmenin sekteye uğratılması Kürdlerin, Kürdistan’ın bölünmesi, parçalanması, paylaşılması böyle bir durum ortaya çıkarmıştır. Bu nicelikle değil, nitelikle ilgili bir durumdur. Geçmişdeki yazılarda, bu konuları irdeleyen çok anlatım vardır.

Hong Kong’a da Kürdistan’a da, İngiliz yönetiminin darbe indirdiği söylenebilir. Ama Kürdistan’a vurulan darbenin, çok çok daha ağır olduğu besbellidir. Şöyle söylenebilir. Büyük Britanya’nın Afrika’da, Asya’da, Uzakdoğu’da, Avustralya’da geliştirdiği sömürgeler dikkate alınarak en ağır darbenin Kürdistan’a vurulduğu söylenebilir. Bu kalıcı bir darbedir. Bugün de etkileri hala yaşanan bir darbedir. Kürdistan’ın, Kürdlerin, bölünmesi, parçalanması, paylaşılması böyle bir durum ortaya çıkarmıştır. Burada, Fransa’nın emperyal rolü de elbette dikkate alınmalıdır.

Bugün, Afrika’daki, Asya’daki, Uzakdoğu’daki, Avustralya’daki bütün İngiliz sömürgeleri bağımsızlığına kavuşmuştur. Ama sömürge bile olmayan Kürdistan’da ulusal baskı yoğun bir şekilde sürmektedir. Batı’nın demokratik devletleri, 2 milyon civarında nüfusa sahip Kosava’yı devlet olarak tanımakta ama 50 milyonu aşkın nüfusuyla Kürdlere bu hakkı tanımamaktadır. Kürdlere bu hakkı layık görmemektedir. Bu 1920’lerde, Kürdlere, Kürdistan’a yapılan haksızlığın hala sürdürüldüğü anlamına gelmektedir.

Batı, demokrasiyi kendi ülkeleri için savunmaktadır. Ama Ortadoğu’da otoriter yönetimleri, krallıkları, şeyhlikleri vs. desteklemektedir. Bu, Batı’da o kadar içselleştirilmiş bir politikadır ki, soykırım dönemlerinde bile, soykırıma uğrayan Kürdler değil, Saddam Hüseyin desteklenmiştir. Halbuki, Batı’nın demokrasiyi Ortadoğu’da da, Yakındoğu’da da desteklemesi gerekir.

Hêmin Ebdullah, analizini, sadece, Kürdler-Irak ilişkisini değerlendirerek yapmaktadır. Bu analize, Türkiye’nin, İran’ın, Suriye’nin anti-Kürd tutumları da katılmalıdır. Bu analize, Kürdlerin haklı mücadelelerini değil, Türkiye’nin, İran’ın, Suriye’nin, Kürdlere karşı yürüttükleri haksız mücadeleyi destekleyen, ABD; Sovyetler Birliği/Rusya, İngiltere, Fransa, Almanya gibi devletlerin tutumları, uluslararası toplumun tutumu da katılmalıdır. O zaman nasıl bir durum ortaya çıkar?. Analize, bu kategorileri katmadan, toplumsal, siyasal, kültürel gerçekler tam olarak anlaşılabilir mi?

***

Ne Yapmalı? Bu çok önemli bir soru. Cevabı da bir bakıma kolay, bir bakıma da çok zor. Kürdler açısından düşünürseniz, cevap kolay. Bu kadar büyük nüfusuyla, Kürdlerin, Kürdistan’ın, dünya uluslar ailesinin bir parçası olması gerektiğini düşünürsünüz. Kürdlerin, Kürdistan’ın dünya uluslar ailesinin bir üyesi olması gerektiğini düşünürsünüz. Ama, Kürdleri, Kürdistan’ı müştereken yöneten devletler açısından düşünürseniz, cevap çok zor. Her devletin farklı bir çıkarı var. Bu kadar farklı çıkarları nasıl uzlaştıracaksınız? Bizzat Kürdler içindeki anti-Kürd tutumlar da dikkatlerden uzak değildir.

İbrahim Küreken, info.nerinaazad.net’ de, ‘Gelecek Hayali ve Bardağın Dolu Tarafı ‘ başlıklı iki yazı yayımladı. Yazılar, 3 Temmuz 2019 ve 13 Temmuz 2019 tarihlerinde yayımlandı. Bu yazılarda, Ne Yapmalı? konusunda önemli değerlendirmeler var.

***

EK - Hemin Abdullah\'ın Rudaw\'da yayınlanan yazısı:

Hong Kong, Kürdistan Bölgesi gibi mi?

Hong Kong’u bilenler, bu başlığa kısa ve net bir cevap verir; Hayır! Fakat benim sorum birbirine benzer olan her iki ülkenin siyasi kaderi, sistemi ve geleceğiyle ilgili. Yine karşılaştırırısak eğer Hong Kongluların Kürdistan Bölgesi’nin işine yarayacak neyi var, bunu bilmek istiyorum.

Hong Kong’da bir yıldan beridir devam eden gösterilerde öne çıkan slogan, Kürtçe’de söylenen “iki kelle bir kazanda pişmez” deyimi ile pıpatıp birdir. Hatırlatmak isterim ki; Hong Kong halkı da (ki onlar kendilerine Çinli denilmesini istemiyor) Kürdistan halkı gibi İngilizlerin yüz yıllık adaletsiz siyasetinin kurbanıdırlar.

Onlar da Güney Kürdistan gibi bir İngiliz kolonisiydiler ve başından beri onların da kaderi öylesine düğümlenmişti ki bir türlü bağımsızlıklarına kavuşamıyorlar. Hong Kong 1984 yılında çok ilginç bir anlaşma ile Çin’e verilmiş, 1997 yılında da bu anlaşma hayata geçmiştir. Anlaşma uyarınca Hong Kong Çin’e bağlı geniş özerkliğe sahip bir bölge olmuştur.

Bunun da sebebi şu; Hong Konglular tatamıyla Komünist Çin’nden farklı bir yaşam tarzına sahiptiler ve bunu korumak istiyorlar. İngiltere ile Çin arasındaki bu ilginç anlaşma, dönemin İngiliz Başbakanı Margaret Thatcher’in epeyce eleştirilmesine yol açmıştır. Anlaşma, Hong Kong’un beş yıllık süre içerisnde “tek ülke iki sistem” konsepti ile Pekin yönetimine bağlı kalmasını öngörmüştür. Güya bu “tek ülke iki sistem” fotmülü (yani iki kellenin tek kazanda pişmesi) Hong Kongluların demokratik yaşamının garanti altına alınması içinmiş. Fakat şimdi Çin adım adım bu iki sistemliliği tek sisteme yani komünizme evirmekle meşgul.

Hong Kong bu anlamda Kürdistan Bölgesi’ne benziyor. Yani merkezi hükümetle ilişkileri bilimsel anlamıyla ne federal ne de konfederaldir, aksine her iki taraf arasındaki özgün konsept temelindedir. Aynı zamanda Hong Konglulardaki demokratik yaşam alışkanlığı ve kültürü de Çinlilerde yoktur.

Bu da Kürdistanlıları Iraklılardan ayıran özelliğe çok benziyor. Her iki halkın kaderinde de bağımsızlık ufukta görünmüyor ve yakın zamanda gerçekleşmesi zor görülüyor. Dolayısıyla her ikisi de toprakları üzerinde hüküm süren başkentlerin söylemi karşısında el pence durmak zorunda kalmıştır.

Birbirine benze yönler kadar Kürdistan ile Hong Kong arasında benzeşmeyen yönler de çoktur. Mesela Hong Kong dünyanın en önemli ticaret merkezlerinden biridir. Ayrıca dünyanın en büyük 10 ihracatçı ve 9 büyük ithalatçısı arasındadır. Hong Kong doları dünyanın en kıymetli 13 parabiriminden biridir. Yine dünyada en çok gökdelene sahip ülke durumundadır. Bu özelliklerinden ötürü Çin hükümeti istese de Uygur ve Tibetlilere yaklaştığı gibi minnetsiz bir şekilde Hong Konglulara yaklaşamıyor, onların talepleri karşılamakta aciz kalıyor.

Yukarıda bahsettiğimiz özelliklerin hiç biri Kürdistan Bölgesi’nde mevcut değil. Fakat Hong Kong örneği “devletsizlik gelişmemizi engelliyor” bahanesini de geçersiz kılıyor. Burada kendimize soracağımız soru çok basit; Hong Konglular gibi güçlü bir ekonomiye ve gökdelenlere sahip olalım da dünyanın gözü sürekli üzerimizde olsun mu istiyoruz? Yoksa Uygurlular gibi dünyanın bize acımasını ve haklarımızın korunması için merkezi hükümete ricada bulunmasını mı istiyoruz?

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
17793 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:12:14:06

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Son Gelişmeler Üzerine Türkiye’de Üniversite İbrahim Kaypakkaya Anması Değinmeler 3 Kürdistan'a Sor Malazgirt ve Kürtler Kurdiana Düğümü Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu IV Köklere Yolculuk Toprak Temelli Milliyetçilik Kürdlerin Geleceği Konusunda Birkaç Söz Antik Kürdistan Din Ve Bilim Karakoçan (Dep) ve Yayladere (Holhol) İle İlgili İki Kitap Uludere (x) Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Kürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Saatin İçindeki Sır Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu… Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme ‘Kürt Çalışmaları…’ Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Cevat Geray’a Sevgi… Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Özyönetim Üzerine... Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x