İç tartışmalara rağmen İran Moskova’ya yakınlaşıyor: Laricani’den Putin’e gizli mesaj

İran Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Laricani, bu hafta Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir araya geldi. İran devlet medyasında, görüşmenin yalnızca tamamlandıktan sonra duyurulması, ziyaretin zamanlaması ve amacı hakkında yeni spekülasyonlara yol açtı.

İran resmi haber ajansı IRNA, görüşmede ikili ilişkiler, ekonomik işbirliği ve bölgesel gelişmelerin ele alındığını bildirdi. Ancak İran lideri Ayetullah Ali Hamaney’in Putin’e gönderdiği mesajın içeriği açıklanmadı. Laricani yalnızca Telegram hesabında Putin’le daha önceki bir tokalaşma fotoğrafını paylaştı.

Ziyaret, Haziran ayında yaşanan 12 günlük İran–İsrail savaşının ardından geldi. O çatışma, İsrail’in İran’daki nükleer tesisleri ve askeri hedefleri vurmasıyla başlamış, ABD’nin devreye girmesiyle ateşkesle sonuçlanmıştı. Ancak savaş, Tahran’ın diplomatik yalnızlığını derinleştirmiş ve Rusya’ya olan bağımlılığını artırmıştı.

Putin’in rolü ve Suriye bağlantısı

Ziyaretten kısa süre önce Putin, Tacikistan’daki Rusya–Orta Asya Zirvesi’nde yaptığı açıklamada, İsrail yönetiminin “İran’la yeni bir çatışma istemediğini” söylediğini duyurmuştu. Putin ayrıca bu mesajın Tahran’a iletilmesini İsrail’in talep ettiğini belirtmişti. İran medyası bu açıklamayı, Moskova’nın artık Tahran ile Tel Aviv arasında arabulucu rolü oynadığı şeklinde yorumladı.

Laricani’nin ziyareti, Suriye’nin yeni lideri Ahmed el-Şaraa’nın Putin’le yaptığı görüşmeden hemen sonra gerçekleşti. Eski İran müttefiki Beşar Esad’ın devrilmesinden sonra iktidara gelen Şaraa’nın Moskova ziyareti, Rusya’nın bölgesel düzenlemelerde İran’ı dışlayan yeni bir denge kurma arayışında olabileceği yönünde yorumlara yol açtı.

Tahran’daki tartışma: Rusya’ya ne kadar güvenilebilir?

İran’da Rusya’nın güvenilirliği konusunda ciddi görüş ayrılıkları yaşanıyor. Reformist çevreler Kremlin’i “kendi çıkarlarını önceleyen bir güç” olarak görürken, muhafazakâr kesim Moskova’yı ABD hegemonyasına karşı stratejik ortak olarak nitelendiriyor.

Bu ayrışma, İran’ın içinde bulunduğu stratejik açmazı yansıtıyor:

Rusya’ya ekonomik ve siyasi olarak bağımlı hale gelen Tahran, aynı zamanda bu yakınlaşmanın yüksek bedelinin farkında. Enerji ve savunma anlaşmalarında ilerleme sağlanamaması, Moskova’nın İsrail ve Suriye ile artan temasları, İran’da endişe yaratıyor.

Laricani’nin Hamaney’in özel mesajını bizzat Putin’e iletmesi, İran’ın Moskova’ya verdiği önemin yanı sıra Rusya’ya duyulan güvensizliğin de derinliğini gösteriyor. Analistlere göre ziyaret, Tahran’ın savaş sonrası dönemde bölgesel yalnızlıktan çıkma ve Moskova’yı kendi çıkarlarına yakın tutma girişimi olarak okunmalı.

“Rusya, İran’ın dışa açılmasını istemiyor”

Eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Perşembe günü Tebriz’de yaptığı konuşmada, İran–Rusya ilişkilerindeki dengesizliğe dikkat çekti:

“Rusya komşumuz olarak önemli bir ülke, ancak kırmızı çizgisi net: İran’ın dış dünyayla normal ilişkiler kurmasını istemiyor.”

Uzmanlara göre Laricani’nin Moskova ziyareti, Tahran’ın bu çelişkiyi yönetme çabasını simgeliyor. İran bir yandan Rusya ile stratejik ittifakı derinleştirmeye, diğer yandan İsrail’le yeni bir savaşı önlemeye çalışıyor.

Ancak Moskova’nın bölgedeki nüfuzu arttıkça, Tahran’ın diplomatik manevra alanı daralıyor. Putin’in hem Tahran hem Tel Aviv’le temaslarını sürdürmesi, İran’da “Rusya bizim adımıza değil, kendi oyununu oynuyor” yorumlarına yol açıyor.