İran’da UAEA anlaşması krizi: Muhafazakârlar Arakçi’ye yüklendi

İran’ın Birleşmiş Milletler Nükleer Denetim Ajansı (UAEA) ile Kahire’de imzaladığı yeni iş birliği çerçevesi, ülke içinde siyasi fay hatlarını derinleştirdi. Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’nin denetimlere dair açıklamaları, muhafazakâr kanatta öfkeye yol açarken Avrupa ülkeleri de anlaşmaya kuşkuyla yaklaşıyor.

Anlaşmaya göre UAEA denetçilerinin İran’ın nükleer tesislerine erişimi artırılacak. Ancak Arakçi, bu erişimin “parlamento ve Ulusal Güvenlik Konseyi’nin belirlediği prosedürlerle sınırlı” olacağını savundu. UAEA Başkanı Rafael Grossi ise tüm tesislerin denetime açılacağını söyledi. Çelişkili açıklamalar Tahran’da tartışmaları alevlendirdi.

Muhafazakâr milletvekilleri, anlaşmayı UAEA’ya taviz olarak değerlendirirken, Tahran Milletvekili Kamran Ghazanfari Arakçi’yi ya Grossi’nin sözlerini yalanlamaya ya da “azline hazırlanmaya” çağırdı. Perşembe günü bir grup muhafazakâr da Ulusal Güvenlik Konseyi binası önünde protesto düzenledi.

Eleştirilerin hedefindeki bir diğer isim, Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Laricani oldu. Geçmişte Grossi’yi sert biçimde suçlayan Laricani’nin şimdi aynı isimle anlaşma yapması muhafazakâr tabanda tepki çekti.

Öte yandan, Fransa, Almanya ve İngiltere’nin başını çektiği Avrupa ülkeleri, İran’ın anlaşmaya samimi şekilde uymadığı görüşünde. Ağustos sonunda tetiklenen “snapback” mekanizması kapsamında, 30 gün içinde ilerleme kaydedilmemesi durumunda BM yaptırımlarının geri dönmesi bekleniyor.

Tahran yönetimi, içerde muhafazakâr baskılar, dışarıda ise Avrupalıların katı talepleri arasında sıkışmış durumda. İran, anlaşmanın çökmesi halinde Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan (NPT) çekilebileceği uyarısında da bulundu.