İsrail’in Somaliland’ı tanıması Türkiye - ABD ilişkilerini nasıl etkileyecek?

İsrail'in Somaliland'ı tanıma kararı dünyada geniş yankı uyandırdı.

Başbakanlık Basın Ofisi'nden dün yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in Somaliland'ı "bağımsız ve egemen ülke olarak" tanıdığı belirtildi.

Başbakan Binyamin Netanyahu ve Dışişleri Bakanı Gideon Saar'ın imzaladığı kararla İsrail, Afrika'daki Somaliland'ı tanıyan ilk ülke oldu.

Netanyahu ayrıca Somaliland'ın lideri Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi'yi resmi ziyaret için İsrail'e davet etti.

Somaliland'dan yapılan açıklamada İsrail'in tanıma kararından memnuniyet duyulduğu belirtildi.

Bölgenin lideri Abdirahman Mohamed Abdillahi, İbrahim Anlaşmaları'na katılmayı planladıklarını da söyledi.

Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Fas ve Sudan, ABD Başkanı Donald Trump'ın ilk döneminde imzalanan İbrahim Anlaşmaları kapsamında İsrail'le ilişkileri normalleştirme kararı almıştı.

Netanyahu, pazartesi günü Trump'la yapacağı görüşmede Somaliland'ın İbrahim Anlaşmaları'na katılma talebini ileteceğini belirtti.

Diğer yandan Trump, New York Post'a verdiği röportajda, "Somaliland'ın nerede olduğunu gerçekten bilen var mı?" diyerek bölgeyi tanımaya hazır olmadıklarını söyledi.

Somali Federal Cumhuriyeti, ülkenin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün tartışmaya açık olmadığını vurgulayarak İsrail'e sert tepki gösterdi.

Somaliland, 1991'de Somali Federal Cumhuriyeti'nden tek taraflı bağımsızlığını ilan etmiş ancak uluslararası toplum tarafından tanınmamıştı. Mogadişu yönetimiyse Somaliland'ı ülkenin ayrılmaz bir parçası olarak görüyor.

"Türkiye - ABD ilişkileri bozulabilir"

İsrail'in kararına Türkiye de tepki gösterdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, Tel Aviv yönetiminin hamlesini "bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen hukuk dışı bir eylem" diye niteledi.

Karara Mısır, Cibuti, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), Afrika Birliği ve Arap Birliği'nden de tepkiler geldi.

Abdillahi, nisanda New York Times'da yayımlanan söyleşisinde, Aden Körfezi kıyısının bir kısmıyla Soğuk Savaş'tan kalma bir uçak pistinin kiralanması için ABD'yle anlaşma yapmak istediklerini belirtmişti. Washington'ın Somaliland'ı tanıması karşılığında buraların Amerikan ordusu üssüne dönüştürülebileceğini söylemişti.

Ancak NYT'nin analizinde, ABD'nin böyle bir adım atmasının Mısır, Türkiye ve Afrika Birliği gibi önemli aktörlerle ilişkilerde sorun yaratabileceğine dikkat çekiliyor.

Türkiye'nin yurt dışındaki en büyük askeri üssü de Mogadişu'da yer alıyor. 2017'de kurulan Camp TURKSOM üssünde askeri eğitim veriliyor.

Buna ek olarak Türkiye'nin Somaliland'da Hargeysa Başkonsolosluğu da var.

Filistinlileri, Somaliland'a sürme planları

Trump ve Netanyahu'nun Gazze'deki Filistinlileri sürmek için Somaliland'la görüştüğüne dair haberler de çıkmıştı. Somaliland ve İsrail'den dün yapılan açıklamalarda bu meseleyle ilgili bir şey söylenmedi.

Ancak Filistin yönetimi Dışişleri sorumlusu, İsrail'in kararını "bölgenin ve Arap ülkelerinin güvenliğine yönelik tehdit" diye niteledi. Tel Aviv yönetiminin Filistin halkını yerinden edip Somaliland'a gönderebileceği ileri sürüldü.

Etiyopya - Somaliland anlaşması

Somaliland'la Etiyopya arasında 1 Ocak 2024'te imzalanan mutabakat zaptı bölgedeki tansiyonu artırmıştı.

Etiyopya'nın Somaliland'ı bağımsız bir ülke olarak tanımaya hazırlanması ve Somaliland'ın Etiyopya'ya denize erişim imkanı sağlamayı öngören adımları, Somali yönetimiyle diplomatik kriz yaratmıştı.

Türkiye'nin tarafları Ankara Süreci kapsamında bir araya getirmesiyle tansiyon düşmüştü. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde 11 Aralık'ta Ankara'da gerçekleştirilen görüşmelerde mutabakata varılmıştı.

Anlaşmada Somali'nin toprak bütünlüğü teyit edilirken, Etiyopya'nın denize erişim taleplerinin her iki tarafın da kazançlı çıkacağı bir işbirliği sürecine dönüştürülmesi kararlaştırılmıştı.