Serbest Ferhan Sindi: Süleymaniye'de Lahor tasfiye oldu ama Bafel de kazanmadı

Serbest Ferhan Sindi, Süleymaniye’de 21-22 Ağustos gecesi yaşanan çatışmaların ardından kaleme aldığı analizinde, YNK(KYB) lideri Bafel Talabani’nin amcasının oğlu Lahor Şeyh Cengi’yi tasfiye etmiş görünse de bu sürecin Bafel için bir zafer olmadığını vurguladı. Sindi’ye göre, Süleymaniye sokaklarında halkı korkuya sürükleyen bu gelişme, hem Kürt siyasetinde hem de bölgesel dengelerde çok daha sancılı bir dönemin habercisi niteliğinde.

Serbest Ferhan Sindi’nin Independent Türkçe’de yayımlanan yazısı şöyle:

''Süleymaniye, 21 Ağustos akşamı ve 22 Ağustos gecesi tarihin en acı demlerinden birini yaşadı ve şehir Mahmud Berzenci'nin 1918'de başlayan İngilizlerle savaşında ya da Peşmergelerin Baas ordusu ile çatışmalarında şahit olunabilecek görüntülere sahne oldu.

Bafel, amcasının oğlu Lahor'u tasfiye etmiş olabilir fakat kazandığını söylemek çok zor.

Çünkü KYB'nin(YNK) liderini daha zorlu günler bekliyor.

Genel olarak Ortadoğu'da ve özellikle de Kürtler arasında sorunların çözümü için ilk olarak silaha başvurulması ve şiddetin en geçerli yöntem olarak benimsenmesi sorunları da daha karmaşık hale getiriyor.

Siyasi bir parti başkanının ordunun harekete geçirilmesiyle tutuklanması KYB lideri için bir başarı ise; evet, gece yaşanan olaydan "muzaffer" olarak çıkmıştır, fakat bu şekilde halkın can ve mal güvenliğini hiçe saydığını düşündüğümüzde hanesine kayıp olarak eklenecektir.

Lahor Şeyh Cengi'nin yakalandığı 22 Ağustos gecesinde neler olduğunu anlamak için olayların arka planına bakmakta yarar var.

Çünkü 22 Ağustos gecesi yaşananları 8 Temmuz 2021'den ve o tarihteki gelişmelerden bağımsız düşünürsek çok basit bir adli vaka olarak anlaşılacaktır.

Oysa mesele çok derin ve özelde IKB genelde de bölgeyi ilgilendiren çok önemli bir perde arkası var.

Öncelikle bilinmesi gereken husus bu olayın İran ile doğrudan bağlantılı olduğudur.

Ayrıca, Lahor'un karargahına baskının Bağdat ve KDP'nin yeşil ışık yakmasıyla gerçekleştiğidir.

Bunun da sebebine değinecek ve Lahor'un sonunu getiren faktörleri tek tek ele alacağız.

Lahor kimdir ve neden önemli?

Lahor Şeyh Cengi, KYB'nin son 25 yılına damga vurmuş, bu partinin içinde kendisine alan açabilmiş ve özgül ağırlık sahibi olabilmiş nadir isimlerden biri.

Lahor, 1999'da KYB'nin Ankara temsilcisi olarak görev yaptı ve Türkçeyi iyi biliyor.

Ardından 2002'de partinin kritik birimlerinden olan Anti Terör Teşkilatı'nı kurdu ve 2013'te de KYB'ye bağlı istihbaratın bir numaralı ismi oldu.

Celal Talabani'nin 2012'de hastalanmasıyla Kosret Resul Ali ve Berhem Salih gibi yardımcıları partiyi yönetmeye çalıştı fakat asıl olarak kritik noktalarda Lahor ve Bafil vardı.

Onlarla birlikte Hero İbrahim Ahmed ve Şanaz İbrahim Ahmed kritik kararlarda söz sahibiydi ve parayı da onlar yönetiyordu.

Celal Talabani'nin ölümünün ardından yapılan ilk kongrede Lahor ve Bafil eşbaşkan seçildiler fakat aralarındaki muhabbet uzun sürmedi ve iktidar kavgası başladı.

Parayı ve kritik noktaları annesi Hero ve teyzesi Şanaz tuttuğu için ve KDP de yanında yer aldığı için Bafil 8 Temmuz 2021'de Lahor'u devirdi ve tek lider oldu.

Lahor ise bir süre direndi fakat sonra kendi yolunu çizdi ve Halk Cephesi'ni kurarak geçen seçimlere iddialı fakat umduğunu bulamadı ve kendini ispat etmek için 11 Kasım'da yapılacak Irak seçimlerine umut bağladı.

Bunun için Zoom adlı güçlü bir televizyon kanalı kurdu ve gece gündüz halk ile temas kurmaya çalıştı.

Bafil, Lahor'a 11 Kasım seçimlerine girme şansı tanımadı ve 8 Temmuz'da yarım bıraktığı işi 22 Ağustos'ta tamamlayarak kuzenini siyaset sahnesinden sildi.

İran ve KDP Lahor'un tasfiye olmasına neden "yeşil ışık" yaktı?

İran aslında uzun zamandır Lahor'u gözden çıkarmıştı fakat bir şekilde kullanabileceğini zannediyordu.

Gözden çıkarmasının nedeni de KYB Eşbaşkanı olmadan Anti Terör Teşkilatı'nın başındayken Kasım Süleymani'nin öldürülmesinde ABD ile iş birliği yaptığına inanmasıydı.

İran'a göre Lahor, bu olayda ABD ile çalışmış ve destek vermişti.

İran bu yüzden 8 Temmuz'daki darbede de Bafil'in yanında yer almıştı.

Son olaya onay vermesinin nedeni ise İsrail ile savaşında yanında yer almamasıydı.

İran, Lahor'un İsrail saldırılarında kendisinden yana olmadığını, aksine karşı tarafa daha yakın durduğunu düşünüyordu.

İran'ın onay vermesi nedeniyle Bağdat yönetimi de sessiz kaldı, Şii partiler de zımni destek verdi ve Haşdi Şabi grupları da Bafel Talabani'nin yanındaydı.

Bafel'in olay gecesi Haşdi Şabi gruplarının liderleriyle görüştüğü yazıldı çizildi.

KDP'nin yaktığı yeşil ışığa gelecek olursak bunun siyasi dengelerle bağlantılı olduğunu söyleyebilirim.

KDP, 8 Temmuz 2021'de Lahor ve kardeşlerini cezalandırmak için Bafel'e destek vermişti ancak bu kez destek vermedi, sadece sessiz rıza gösterdi.

Karşılığında ise KYB de Şasuvar'ı içeri aldı ve Edhem Barzani'ye yol verdi. Bunlar da çokça yazıldı çizildi.

Bafel, Irak seçim sathı mahalline girmeden "Lahor tehdidini" ortadan kaldırdı.

Çünkü Lahor eğer Irak seçimlerinde ciddi bir oy alsaydı Bafel daha zor durumda kalabilirdi.

Hazır konjonktür müsaitken ve şartlar oluşmuşken harekete geçti.

Lahor neden yalnız ve desteksiz kaldı?

KYB'de 25 yıldır önemli makamlarda bulunan ve partinin sayılı isimlerinden biri olan Lahor'un bölgesel ve küresel destekten yoksun kalmasının nedeni hep yanlış atlara oynaması ve ayağını yorganına göre uzatmamasıydı.

KYB'de etkin konumdayken PKK ile çok sıkı ilişkiler kurdu, Suriye'deki gelişmelerle ilgili iddialı çıkışlar yaptı, kendisi ve kardeşleri KDP'yi resmen düşmanlaştırdı ve ne İran ne de ABD nezdinde yer edinebildi.

Lahor ve kardeşlerinin rijit çıkışları ve dengeleri gözetmeyen karanlık ilişkileri sonlarını hazırladı.

Bafel, Lahor'a saldırmaya karar verdiğinde kuzeninin sahipsiz ve desteksiz olduğunu biliyordu.

Çünkü halk arasında da bir karşılık bulamamıştı.

Çeyrek asır önemli makamlarda bulunduktan sonra kişisel kavgadan dolayı ayrıldığı partiye cephe alması halk arasında yeterince samimi bulunmadı.

Bafel yerine kavgayı Lahor kazansaydı, eleştirdiği partinin başında kendisi olacaktı. O yüzden bir tabanı oluşmadı.

Öte yandan Lahor Anti Terör Teşkilatı gibi KYB güvenlik mekanizmasının bel kemiğini oluşturan bir yapıyı kurup KYB'den tasfiye edildikten sonra "Dupişk" (Akrep) adıyla milis bir silahlı gücü yönetiyordu fakat bunlar yeterli desteğe ve olanaklara sahip değildi.

Direnme kapasiteleri de 3 saat ile sınırlıydı.

Yerel, bölgesel ve küresel güçlerin olay karşısındaki kayıtsızlığı

Süleymaniye'de 15 saatten fazla savaş şartlarının yaşanmasına neden olan olayla ilgili olarak Irak'ta söz sahibi olan ABD ve İran'dan ciddi bir tepki gelmedi.

Bağdat'tan ise Tuhaf olan ise Irak hükümetinden yasa ve anayasa çerçevesinde hareket edilmesi ve hukukun üstünlüğüne uygun olarak tarafsız ve şeffaf ve tedbir alınmasına vurgu yapan bir açıklama yapıldı.

Açıklamada halkın güvenliğinin önemine değinildi.

Irak Kürdistan Bölgesi (IKB) Başkanlığı da şu açıklamayı yaptı:

Hukukun üstünlüğünü, şehrin güvenliği ve istikrarının, vatandaşların can ve mal güvenliğinin korunmasını savunuyoruz. Tüm sorun ve anlaşmazlıkların yasa yoluyla ve şiddetten uzak bir şekilde çözülmesi gerekmektedir.

IKB Başbakanı Mesrur Barzani de çatışmaların ilk dakikalarında durdurulması çağrısı yaparak, şunları söyledi:

Bu çatışmalar ve gerginlikler Kürdistan Bölgesi'nin güvenliği ve istikrarını hedef alıyor, bu nedenle tüm tarafların sağduyulu davranarak derhal çatışmaları durdurması gerekiyor.

Olaydan sonra akşama doğru Mesrur Barzani'nin ofisinden ikinci bir açıklama geldi ve baskının kendilerinden habersiz yapıldığını, Barzani'nin çatışmaların yaşanmaması için çok çaba gösterdiğini ancak netice alınamadığını belirtiyor.

Ayrıca, parti kararları yerine yasaların hakim olması gerektiği hatırlatılıyor.

ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği ise şu açıklamada bulundu:

Süleymaniye'deki durumu yakından takip ediyoruz. Kamu güvenliğini ve istikrarı hedef alan her türlü şiddeti kınıyor ve tarafları itidale davet ediyoruz.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı da "Süleymaniye şehrinde yaşanan gelişmeleri, Irak'ın istikrarı ve huzuru ile vatandaşlarımızın can güvenliği bakımından yakından takip ediyoruz. Erbil Başkonsolosluğumuz tarafından ilgili yerel makamlar nezdinde girişimler yapılmış, vatandaşlarımız için gerekli tedbirlerin alınması sağlanmıştır" ifadeleriyle yetindi.

Açıklamalara baktığımızda hem yerel aktörler hem bölgesel ve hem de uluslararası güçler bu durumdan razı ve hepsi de işi ciddiye almadıklarını gösteren cümlelerle geçiştirdi.

Süleymaniye halkı bu durumdan nasıl etkilenir?

Süleymaniye için 22 Ağustos gecesi bir kabus gibi geçti. Halk büyük bir korku yaşadı ve kimse evinden dışarı çıkmadı. 

Normalde cuma günleri tatil olduğu için herkes gezmeye ya da birbirini ziyarete giderdi.

Fakat çatışmalardan sonra şehre büyük bir sessizlik çöktü.

İnsanlar bir anda ne olduğunu anlamaya çalışırken kendilerini savaşın ortasında buldu.

Bunun nedeni ise Bafel'in iktidar rakibi olarak gördüğü kuzeni Lahor'u tasfiye etmesiydi.

Bu olayın Süleymaniye halkının hafızasında uzun süre kalacağını ve unutulmayacağını düşünüyorum.

Başta yaptığım tespite dönecek olursak, Bafel büyük bir rakibi devre dışı bıraktı fakat bundan sonrası onun için daha zor olacaktır.

Lahor, Bafel'i dengeleyici bir rol oynayabilirdi.

Bu, Bafel için daha makul politikalar için teşvik edici de olabilirdi.

Fakat o rakipsiz kalmayı seçti.

Oysa bu Süleymaniye şartlarında mümkün olmayacaktır.

Süleymaniye sosyolojisini bilenler tekçiliğe geçit vermeyeceğini bilirler.

Eğer alternatif oluşmazsa halk Bafel'e bir rakip çıkarmak isteyecektir ve bu KYB liderinin hiç hoşuna gitmeyecek bir senaryo ile neticelenebilir.''