Trump ve Orta Asya liderleri Washington zirvesinde kritik maden anlaşmasına imza attı

ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan liderlerini ağırladı. Trump, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Başkan Yardımcısı JD Vance ile birlikte yaptığı açıklamada, “ABD’nin Orta Asya ile ilişkileri her zamankinden daha güçlü olacak” dedi.

Zirvede öne çıkan anlaşmalardan biri, Kazakistan’da dünyanın en büyük tungsten yataklarından birinin ortak geliştirilmesine yönelik 1,1 milyar dolarlık yatırım oldu.

ABD merkezli Cove Kaz Capital Group, Kazak devlet madencilik şirketiyle kurulan ortak girişimde yüzde 70 paya sahip olacak. ABD İhracat-İthalat Bankası da projeye 900 milyon dolarlık finansman sağlanması için niyet mektubu yayımladı.

Ayrıca, Kazakistan, Tacikistan ve Özbekistan’ın ulusal havayollarına toplam 37 Boeing uçağı satılmasına yönelik bir çerçeve anlaşmasına varıldığı bildirildi.

Diplomatik cephede ise Kazakistan’ın, İsrail ile Arap ülkelerini yakınlaştıran Abraham Anlaşmaları’na katılacağını açıklaması dikkat çekti. Bu adım, Trump yönetiminin Orta Doğu’da başlattığı girişimi Orta Asya’ya genişletme planının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

ABD’nin yeni Orta Asya stratejisi

Zirve, Çin ve Rusya’nın bölgedeki ekonomik etkisini dengelemeyi amaçlayan Washington için yeni bir stratejik açılım anlamına geliyor.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping haziranda Kazakistan’ı ziyaret ederken, Vladimir Putin eylülde Tacikistan’da Orta Asya liderleriyle bir araya gelmişti.

Trump yönetimi ise “kritik mineraller diplomasisi” adını verdiği girişimle, Orta Asya’yı küresel tedarik zincirinde Çin’e alternatif haline getirmeyi hedefliyor.

Bölge, nadir toprak elementleri, uranyum, bakır ve altın açısından zengin rezervlere sahip; bu kaynaklar, yeşil enerjiye geçişte ve savunma sanayinde stratejik öneme sahip.

Cove Kaz Capital Group CEO’su Pini Althaus, yapılan anlaşmayı “ABD’nin kritik mineraller güvenliği açısından kuşaklar boyu sürecek bir kazanç” olarak tanımladı.

Londra merkezli PRISM analiz merkezinden Ben Godwin ise, Orta Asya liderlerinin bu temayı “Washington’un dikkatini çekmek için bir kaldıraç olarak kullandıklarını” belirterek,

“2000’lerde bu rolü terörle mücadele ve petrol-gaz oynuyordu, şimdi ise kritik mineraller ABD’nin ulusal güvenliğiyle doğrudan bağlantılı hale geldi,” dedi.

Abraham Anlaşmaları’nda yeni halka: Kazakistan

Zirve sonrası Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yaptığı telefon görüşmesinde ülkesinin Abraham Anlaşmaları’na(İbrahim Anlaşmaları) katılma niyetini bildirdi.

Washington merkezli Yorktown Institute direktörü Joseph Epstein, bu hamlenin sembolik olsa da diplomatik açıdan önemli olduğunu belirtti:

“Kazakistan’ın katılımı, Abraham Anlaşmaları’nı bir Orta Doğu barış girişiminden çıkarıp, hoşgörü ve refahı esas alan ABD yanlısı ılımlı Müslüman ülkeler koalisyonuna dönüştürebilir.”