Üçlü Diplomasi: Tahran, Ankara ve Riyad Kriz Ortasında Uzlaşı Arıyor

Geçen hafta sonu üst düzey Türk ve Suudi yetkililerin eş zamanlı olarak Tahran’ı ziyaret etmesi, iki ABD müttefiki ülkenin İran ile diyalog yoluyla artan bölgesel gerilimleri yönetmeye yönelik yeni kanallar aradıkları şeklinde yorumlandı.

Hakan Fidan’ın kritik ziyareti

Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi ile yaptığı görüşmelerin yanı sıra, İran Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı ve Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri ile de bir araya geldi.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Saud bin Mohammed Al Sati ise İranlı yetkililerle ayrı görüşmeler gerçekleştirdi.

Genişleyen diplomatik temaslar stratejik niyet sinyali veriyor

Yapılan görüşmelerin kapsamı, bu ziyaretlerin yalnızca tören niteliğinde olmadığını, bölgesel güvenlik ve ekonomik dinamikler üzerine çok katmanlı bir müzakere çerçevesinde gerçekleştirildiğini gösteriyor. Bu durum, Ankara ve Riyad’ın Tahran ile yapılandırılmış bir diyaloğa ihtiyaç duyduğuna işaret ediyor.

İran medyası, yeni bir İran–İsrail çatışması endişesinden Suriye’deki istikrarsızlığa kadar uzanan krizlerin, büyük Orta Doğu aktörlerini gizli zeminde ortak payda aramaya zorladığını vurguluyor.

Ancak tüm uzmanlar bu ziyaretlerin somut sonuçlar doğuracağını düşünmüyor. Reformist Sazandegi gazetesinde yorum yapan uluslararası ilişkiler analisti Ali Bigdeli, “Türk ve Suudi yetkililerin ziyaretleri daha çok iyi niyet gösterisi ve bölgesel rolünü pekiştirme girişimi gibi görünüyor; pratik çözümler getirmiyor” dedi.

Suriye’nin merkezi rolü

Ankara, Riyad ve Tahran, güvenlik çıkarlarının ve bölgesel nüfuzlarının kesiştiği Suriye’yi kritik bir alan olarak görüyor. Bu durum, derin farklara rağmen temkinli bir koordinasyona yönlendiriyor.

Donya-ye Eghtesad yorumunda, “İran, Türkiye ve Suudi Arabistan’ın her birinin Suriye ile ilgili kendi öncelikleri var ve Suriye’nin stratejik önemi nedeniyle hiçbir ülke bunu göz ardı edemez” denildi.

Üniversite profesörü ve Türkiye uzmanı Jaafar Haghpanah, Khabar Online’a yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

“Suriye’de her iki ülke de İsrail’in etkisinin artmasını önlemeyi öncelikli görüyor. Ayrıca Suriye’nin başarısız bir devlet hâline gelmesinden ve aşırıcı hareketler için bir sığınak olmasından endişe ediyorlar.”

İran–İsrail gerilimi endişeleri

İran ve İsrail arasında olası yeni bir çatışma ihtimali endişeleri artırdı ve Washington ile nükleer müzakereler şu aşamada olası görünmüyor.

İsrail devlet radyosuna göre Tahran, olası bir çatışmaya hazırlıklarını hızlandırıyor; İsrail savaş uçakları Irak üzerinde İran sınırına yakın tehdit uçuşları gerçekleştirdi.

Bu gelişmeler bölgedeki kaygıları ve İran piyasalarında dalgalanmaları artırdı; İran riyali, son günlerde dolara karşı değer kaybı yaşadı.

Ankara ve Riyad arabulucu rolü mü üstleniyor?

Askeri hareketlilik ve hassas diplomatik temaslar, Türkiye ve Suudi Arabistan’ın arabulucu rolü üstlenmiş olabileceği tartışmalarını gündeme getirdi.

İran Dışişleri Sözcüsü İsmail Baghaei, Pazartesi günü iddiaları yalanlayarak, Amerikan başkanından mesaj iletildiğine dair haberlerin “doğru olmadığını” söyledi.

Ancak İran Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komitesi üyesi Ahmad Bakhshayesh Ardestani, ziyaretçilerin Washington’dan mesaj getirmiş olmasının “imkânsız olmadığını” belirtti ve İran’ın Amerikan koşullarını kabul etmeyeceğini vurguladı.

Milletvekili Mojtaba Zolnouri, bu koşulların “sıfır uranyum zenginleştirmesi, bölgedeki direniş gruplarıyla iş birliğinin sona erdirilmesi ve füze menzilinin azaltılması” olduğunu ifade etti.

Washington’daki kaynaklar, geçen hafta İran International’a, Başkan Mesud Pezeshkian’ın Suudi kanalları aracılığıyla arabuluculuk talep eden mektubuna yanıt olarak, ABD’nin söz konusu üç koşulu teyit ettiğini belirtti.

Suudi ve Türk yetkililer konuyla ilgili açıklama yapmadı.