İran Devrim Muhafızları’nda sessiz tasfiye: Savaş sonrası yeniden yapılanma başlıyor

İran, Devrim Muhafızları Ordusu’nda (DMO) önemli bir değişikliği haftalar sonra doğruladı. Devlet medyası, eski Savunma Bakan Yardımcısı Tuğgeneral Hüccetullah Kureyşi’nin DMO Koordinasyon Başkan Yardımcılığı görevine atandığını duyurdu.

Bu atama, uzun yıllardır muhafazakâr çizgisiyle bilinen Tuğgeneral Muhammed Rıza Nakdi’nin görevden alındığı yönündeki söylentileri doğrulamış oldu. DMO’ya yakın Tesnim Haber Ajansı’na göre değişiklik, DMO Komutanı Tümgeneral Muhammed Pakpur tarafından onaylandı.

Nakdi, bu yılın haziran ayında İsrail ile yaşanan 12 günlük savaş sırasında aynı görevde bulunmuştu. Yetkililer, yeni görevinde Nakdi’nin DMO Komutanı’na kıdemli danışman olarak hizmet edeceğini açıkladı.

Ancak bu duyurunun haftalarca ertelenmesi, değişikliğin perde arkasında daha derin nedenler olabileceği yönündeki yorumları güçlendirdi. Reformist Khabar Online sitesi, atamanın “bir süredir yürürlükte olduğunu” yazarken, genellikle yapılan türden bir “devir teslim töreninin” de düzenlenmemesini dikkat çekici buldu. Reformist Etemad gazetesi ise açıklamanın “sessiz ve gecikmeli” biçimde yapılmasını “önemsizleştirme çabası” olarak yorumladı.

İstihbarat sızıntısı iddiaları yeniden gündemde

Nakdi’nin görevden alınması, DMO içinde yıllardır konuşulan “istihbarat sızıntısı” iddialarını da yeniden gündeme taşıdı. Nakdi, yakın zamanda yaptığı bir röportajda, bazı yardımcılarının İsrail adına casusluk yaptığı iddialarını “asılsız yalanlar” olarak nitelendirmişti.

Söz konusu iddialar 2019’a kadar uzanıyor. O dönemde reformist siyasetçi Behzad Nabavi, bir röportajında “üst düzey bir DMO komutanının ofisinde” İsrail lehine çalışan iki kişinin tespit edildiğini öne sürmüş; kamuoyunda bu ismin Nakdi olduğu konuşulmuştu. Nakdi bu suçlamayı reddetmiş ve haberi yayımlayan kuruma dava açmış, kurum daha sonra özür dilemek zorunda kalmıştı.

Savaş sonrası yeniden yapılanma

Analistlere göre bu görev değişikliği, yalnızca bir kişisel tasfiye değil, aynı zamanda DMO’nun üst kademelerinde başlayan kapsamlı bir yeniden yapılanmanın parçası.

Haziran’daki savaşta birçok üst düzey Devrim Muhafızı ve Kudüs Gücü mensubunun İsrail hava saldırılarında öldürülmesi, İran içinde istihbarat zaafı ve güvenlik açıkları tartışmalarını tetiklemişti.

Bu kayıplar ve artan İsrail siber operasyonları, Tahran’da daha sıkı bir karşı istihbarat ve yapısal reform gerekliliği üzerine hararetli bir tartışma başlattı. Sertlik yanlısı çevrelerde dahi artık yalnızca “ideolojik sadakatin” yeterli olmadığı, profesyonel yeterlilik ve güvenlik kapasitesinin güçlendirilmesi gerektiği yönünde bir farkındalık oluştu.

Teknokrat bir isim öne çıkıyor

Bu çerçevede, Kureyşi’nin atanması stratejik bir hamle olarak değerlendiriliyor. Nakdi’den farklı olarak Kureyşi, mühendislik ve savunma tedariki geçmişine sahip bir teknokrat. Bu atama, Devrim Muhafızları’nın daha profesyonel ve daha az ideolojik bir komuta zincirine yönelme sinyali olarak görülüyor.

Nakdi ise 1990’ların sonlarında öğrenci hareketlerinin bastırılmasında rol alarak tanınmış, 2009 seçim protestoları sırasında Besiç güçlerinin başında sert müdahaleleriyle öne çıkmıştı. Daha sonra DMO’nun kültürel-sosyal biriminde Batı karşıtı ideolojik söylemleriyle dikkat çekti.

Son görev değişiklikleri, DMO dışında da sessiz bir dönüşümün yaşandığına işaret ediyor. Son aylarda Kudüs Gücü ve hava savunma birimlerinde de orta düzey subayların emekli edildiği ya da farklı görevlere kaydırıldığı bildiriliyor.

Uzmanlara göre, dış baskıların arttığı, “direniş ekseninin” dağılmaya başladığı bir dönemde İran’ın en güçlü kurumlarından birinde yaşanan bu sessiz yeniden yapılanma, ülkenin gelecekteki güvenlik ve bölgesel politikasında derin etkiler yaratabilir.