İran ve Çin Arasında gizli petrol takası: Yaptırımları delen sistem ortaya çıktı

Amerikan yaptırımlarına rağmen İran petrolünün Çin’e düzenli olarak ihraç edildiği, bunun da büyük ölçüde gizli bir “takas sistemi” üzerinden yürütüldüğü ortaya çıktı. Wall Street Journal’ın (WSJ) Batılı ve Amerikan yetkililere dayandırdığı özel haberine göre, sistem İran’ın petrol ihracatını sürdürmesini, Çin’in ise İran’da altyapı projeleri yürütmesini sağlıyor.

Habere göre bu sistemde, İran petrolü Çin’e gönderiliyor; karşılığında Çin devletine bağlı şirketler İran’da rafineri, ulaşım ve havaalanı gibi altyapı projeleri inşa ediyor.

Sinosure ve Chuxin: Gizli Finans Zincirinin Kalbi

Yetkililer, sistemin iki temel unsuru bulunduğunu belirtiyor: Çin’in devlet destekli sigorta devi Sinosure ve Çin merkezli bir finans mekanizması olan Chuxin.

İddiaya göre, İran kontrolündeki bir şirket, petrol satışını Çinli devlet şirketi Zhuhai Zhenrong üzerinden kayda geçiriyor. Bu satışın ardından Çinli alıcı, her ay yüz milyonlarca doları Chuxin hesabına yatırıyor. Chuxin ise bu parayı İran’daki mühendislik ve inşaat projelerini yürüten Çinli müteahhitlere aktarıyor. Tüm finansman zinciri, sigorta desteği sağlayan Sinosure tarafından güvence altına alınıyor.

Petrol sevkiyatı ise izleri gizlemek için dolaylı yollarla yapılıyor. İran ham petrolü, farklı ülkelere ait tankerlerle karıştırılıyor ve gemiden gemiye transferlerle Çin limanlarına ulaştırılıyor.

9 Trilyon Dolarlık Dev Mekanizma

Sinosure — resmî adıyla China Export & Credit Insurance Corporation — Çin hükümetinin küresel ticaret ve kalkınma stratejilerini destekleyen bir araç olarak faaliyet gösteriyor. WSJ’ye göre, şirket geçen yılın sonuna kadar dünya genelinde 9 trilyon dolardan fazla ticaret ve yatırım faaliyetini destekledi.

AidData adlı araştırma kuruluşuna göre, Çin 2000–2023 yılları arasında İran’da altyapı inşaatları için 25 milyar dolarlık finansman taahhüdünde bulundu. ABD, Çinli firmalara yönelik hedefli yaptırımlar uygulasa da, İran’daki sivil altyapı faaliyetlerine katılan büyük Çin bankalarını doğrudan hedef almadı.

8,4 Milyar Dolarlık Akış

WSJ’nin ulaştığı bilgilere göre, bu gizli fonlama sistemi üzerinden geçen yıl yaklaşık 8,4 milyar dolar değerinde petrol geliri İran’daki Çin projelerine aktarıldı.

Uzmanlara göre bu model, İran’a ABD yaptırımlarını delmek için hayati bir nefes borusu sunuyor. Aynı zamanda Çin’in “Kuşak ve Yol” girişimi kapsamında Orta Doğu’daki ekonomik ve siyasi nüfuzunu derinleştirmesine olanak tanıyor.