Washington’un Şam yakınındaki hava üssü: Çatışma dindirici mi, nüfuz yarışı mı?

ABD’nin Şam yakınlarında askeri bir hava üssü kurduğuna dair haberler bölgede tartışma yarattı. Reuters’ın aktardığı bilgilere göre, Pentagon son iki ay içinde planlarını hızlandırarak söz konusu üste keşif uçuşları yaptı ve pistin “derhal kullanılabilir” durumda olduğu sonucuna vardı.

Haberlerde, üssün lojistik, gözetleme, yakıt ikmali ve insani operasyonlarda kullanılacağı, Suriye’nin ise tesis üzerindeki tam egemenliğini koruyacağı ileri sürüldü.

Şam: “Doğrudan diyalog dönemi”

Suriye Dışişleri Bakanlığı, iddiaları yalanlayarak yaptığı açıklamada, “Şu anki süreç, ABD’nin Suriye merkezi hükümetiyle doğrudan ilişki kurmaya ve ülkenin birliğini desteklemeye yöneldiğini gösteriyor. Geçici yapılarla sürdürülen işbirlikleri artık Şam’a taşınıyor” ifadelerini kullandı.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi Direktörü Rami Abdurrahman, ABD’nin Suriye çöllerinde yeni askeri noktalar kurduğunu belirterek, “Pentagon’un 55 kilometrelik güvenlik hattı dışına çıkarak Sin ve Tedmur bölgelerinde keşif faaliyetleri yürüttüğünü” söyledi.

“Sembolik ama anlamlı bir varlık”

Uluslararası ilişkiler uzmanı Firas Burzan, muhtemel Amerikan varlığının “sınırlı ama sembolik değeri yüksek” olacağını vurguladı:

“Bu adım, Washington’un bölgesel denklemi yeniden şekillendirme niyetini gösteriyor. ABD, İsrail’le Suriye arasında çatışma sınırlarını kontrol altına alabilir, Türkiye ve İran hattında da tansiyonu yönetebilir.”

Burzan’a göre bu gelişme, Şam merkezli geçiş hükümetinin meşruiyetini güçlendirirken, yatırımcı sermayesinin yeniden ülkeye akışını hızlandırabilir. Ancak ABD’nin rolü belirlenen sınırların dışına çıkarsa, “bu kazanımlar güvenlik yüküne dönüşebilir.”

Trump – Şara görüşmesi yolda

Beyaz Saray Sözcüsü Caroline Leavitt, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara’nın 10 Kasım’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşeceğini doğruladı.

Leavitt, “Ziyaret, Başkan Trump’ın küresel barış çabalarının bir parçasıdır” dedi. Bu, bir Suriye liderinin Washington’a yapacağı ilk resmi ziyaret olacak.

Görüşmede IŞİD’le mücadele, yaptırımların kaldırılması ve yeniden inşa süreci ana başlıklar arasında yer alacak. ABD, Mayıs ayında Suudi Arabistan ziyareti sırasında Suriye’ye yönelik bazı ekonomik yaptırımları hafifletmişti.

Artan İsrail varlığı ve sınır gerilimi

Assad rejiminin Aralık 2024’te çökmesinin ardından İsrail ordusu Suriye topraklarına girmiş, yaklaşık 360 kilometrekarelik bir alanı kontrol altına almıştı. Özellikle Cebel eş-Şeyh bölgesine yerleşen İsrail, üç ülkeye (Suriye, Lübnan, İsrail) hâkim stratejik bir konuma sahip oldu.

Suriye merkezli insan hakları aktivisti Yasir el-Hatib, İsrail’in bu hamlelerinin 1974’te BM gözetiminde imzalanan “çatışmasızlık anlaşmasını” ihlal ettiğini belirterek, “İsrail, tarım arazilerini tahrip ediyor, sivil bölgelerde geniş çaplı aramalar yürütüyor” dedi.

Yeni denge arayışı

Uzmanlara göre, Washington’un Şam’daki olası askeri varlığı sadece “lojistik” nitelikte olsa da, bölgesel dengeleri etkileme potansiyeline sahip. ABD’nin hedefi, hem İsrail ile Suriye arasında yeni bir güvenlik mutabakatı oluşturmak hem de İran ve Rusya’nın etkinliğini sınırlamak.

Ancak bu hamle, “çatışmayı dindirme” aracı mı olacak, yoksa Ortadoğu’da yeni bir nüfuz yarışının başlangıcı mı, bunu zaman gösterecek.