ABD Başkan Yardımcısı, belirsiz Gazze ateşkesi ortasında İsrail’e gidiyor

ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Gazze’deki ilk ve kırılgan ateşkes aşamasını güçlendirmek ve İsrail ile Hamas’ı daha kapsamlı tavizlere yöneltmek amacıyla Salı günü İsrail’e gidecek.

Taraflar, sekiz gün önce resmen yürürlüğe giren ateşkesin ihlal edildiği yönünde karşılıklı suçlamalarda bulunuyor. Özellikle rehine cenazelerinin iadesi, yardım geçişleri ve sınırların açılması konularında yaşanan gerginlikler, ateşkesin istikrarını tehdit ediyor.

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 maddelik ateşkes planı, taraflardan henüz tam taahhüt alınmamış çok daha zor adımları içeriyor. Bu adımlar arasında Hamas’ın silahsızlandırılması ve Filistin devletine yönelik siyasi süreç de yer alıyor.

Witkoff görüşmelerinin ardından

Vance’in ziyareti, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Pazartesi günü ABD özel elçisi Steven Witkoff ve Trump’ın damadı Jared Kushner ile yaptığı görüşmelerin hemen ardından gerçekleşiyor. Aynı zamanda Hamas heyeti Kahire’de arabulucularla bir araya geliyor.

Netanyahu, Vance ile yapacağı görüşmede “bölgesel tehditler ve fırsatları” ele alacağını söyledi.

İsrail’in Gazze’de yürüttüğü savaş ve İran, Lübnan Hizbullahı ve Yemen’deki Husilerle yaşadığı gerilimler, ülkeyi askeri olarak öne çıkarsa da Arap dünyasıyla ilişkilerini soğutmuş durumda.

Hamas’ın Kahire görüşmelerine, örgütün sürgündeki liderlerinden Halil el-Hayye başkanlık ediyor. Görüşmelerde ateşkesin ikinci aşaması, Gazze’nin savaş sonrası yönetimi ve mevcut ateşkesin kalıcılaştırılması ele alınıyor.

Trump’ın planı, Hamas’ın yönetime dahil olmayacağı, uluslararası bir kurul tarafından denetlenecek teknokrat bir Filistin komitesi öngörüyor.

Bir Filistinli yetkili, Hamas’ın bu komiteye temsilcisiz olarak onay verdiğini, ancak Filistin Yönetimi ve diğer grupların rızasıyla çalışması gerektiğini söyledi.

Geçen hafta Hamas yetkilisi Muhammed Nazzal, grubun geçici dönemde Gazze’de “güvenlik rolünü” sürdüreceğini belirtmiş, ancak silahsızlanma konusunda taahhütte bulunmamıştı.

Rehinelerin iadesi ve yardım akışı

Hamas temsilcisi Halil el-Hayye, Pazartesi akşamı Mısır televizyonuna yaptığı açıklamada, grubun ateşkese bağlı kaldığını yineledi.

“El konulan rehinelerin cenazeleri ailelerine, şehitlerimizin cenazeleri de onurlu bir şekilde kendi ailelerine dönsün,” dedi.

Pazartesi günü bir rehinenin cenazesi daha İsrail’e teslim edildi. Yetkililer, 15 cenazenin hâlen Gazze’de bulunduğunu, bunlardan yaklaşık beşinin kısa sürede iade edilmesinin beklendiğini açıkladı.

Salı günü itibarıyla Gazze’ye iki İsrail denetimli geçiş noktasından daha fazla yardım tırının girdiği bildirildi. Ancak BM ve yardım kuruluşları, durumun felaket boyutunda olduğunu belirterek, “çok daha fazla yardımın” girişine izin verilmesi çağrısında bulundu.

Hamas’a bağlı medya ofisi direktörü İsmail es-Sevvabta, giren yardım miktarını “insanların ihtiyacının okyanusunda bir damla” olarak niteledi.

Gazze’de ateşkes sonrası şiddet, ağırlıklı olarak İsrail ordusunun çekildiği “sarı hat” çevresinde yoğunlaşıyor. Salı günü İsrail kamu radyosu Kan, hattı geçmeye çalışan bir kişinin vurularak öldürüldüğünü bildirdi.

Katar, Salı günü yaptığı açıklamada, İsrail’i ateşkesi sürekli ihlal etmekle suçladı.