Batı istihbaratı: İran, BM'nin yaptırımlarına rağmen Çin'den füze malzemesi alıyor

ABD'nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan 2015'teki nükleer anlaşmada yer verilen ve "snapback" diye adlandırılan mekanizma, 28 Ağustos'ta devreye konmuştu. İngiltere, Fransa ve Almanya'nın öncülüğünde hayata geçirilen mekanizma, BM yaptırımlarının yeniden getirilmesini içeriyordu.

Kimliklerinin açıklanmaması şartıyla CNN'e konuşan Avrupalı istihbarat kaynakları, İran'ın orta menzilli konvansiyonel füzelerinde katı yakıt için kullandığı kimyasalı Çin'den almaya devam ettiğini savunuyor.

Kaynaklar, sodyum perklorat adlı kimyasal maddenin, "snapback" mekanizmasının devreye girmesinin ardından Çin'den İran'ın Bender Abbas limanına ulaştığını söylüyor.

Yetkililere göre İran'a toplamda en az 2 bin ton sodyum perklorat gönderildi. Bu satın alımların, Tahran yönetiminin tükenmiş füze stoklarını yeniden inşa etme çabasının bir parçası olduğu düşünülüyor.

ABD'nin yaptırım listesinde yer alan MV Basht gemisinin, 15 Eylül'de Çin'in Zhuhai limanından ayrılıp 29 Eylül'de Bender Abbas'a ulaştığı, ardından Çin'e döndüğü aktarılıyor.

Benzer bir rotayı izleyen Barzin gemisi de 2 Ekim'de Gaolan'dan yola çıktı ve 16 Ekim'de Bender Abbas'a ulaştıktan sonra 21 Ekim'de tekrar Çin'e doğru yola çıktı.

Elyana gemisi, 18 Eylül'de Çin'in Changjiangkou limanından ayrıldı ve 12 Ekim'de Bender Abbas'a ulaştı. MV Artavand'ın da hareketlerini kasıtlı olarak gizlemek için Otomatik Tanımlama Sistemi'ni (AIS) kapatarak Çin'in Liuheng limanından ayrıldığı ve 12 Ekim'de Bender Abbas'a vardığı savunuluyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan CNN'e gönderilen açıklamada, "sevkıyatlardan haberdar olunmadığı" savunuldu. Pekin'in İran'la nükleer meselesinin "barışçıl ve diplomatik yollarla çözülmesini" desteklediği belirtildi.

Analizde, sevkıyatların özellikle 12 gün süren İsrail-İran çatışmalarının ardından hızlandırıldığına dikkat çekiliyor.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Middlebury Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü'nden Jeffrey Lewis, şu değerlendirmeleri yapıyor:

İran savaşta harcanan füzeleri yenilemek ve üretimi artırmak için şu anda çok daha fazla sodyum perklorata ihtiyaç duyuyor. İran'ın yeniden silahlanmaya çalışmasıyla birlikte ülkeye büyük miktarda sevkıyat yapılacağını öngörüyorum. Aynı şekilde İsrail ve ABD'nin de harcanan füze savunma sistemlerini ve mühimmatı yenilemek için yarışa gireceğini tahmin ediyorum.

İsrail'in 13 Haziran'daki saldırısıyla başlayan çatışmalarda İran vakit kaybetmeden misilleme yapmıştı. ABD de devreye girerek İran'daki İsfahan, Fordo ve Natanz tesislerine 22 Haziran'da hava saldırısı düzenlemiş, operasyonda 14 "sığınak delici" GBU-57 bombası kullanılmıştı.

İran, ABD'nin saldırısına cevap olarak 23 Haziran'da Amerikan ordusunun Katar'daki El-Udeyd Hava Üssü'ne saldırmıştı. Operasyonda Tahran'ın önceden Washington'a haber verdiği ve hiçbir can kaybı yaşanmadığı aktarılmıştı.

Washington operasyonun ardından 24 Haziran'da taraflar arasında ateşkes sağlandığını duyurmuştu.