Saatin İçindeki Sır

Saatin İçindeki Sır, Salih Dündar’ın, PKK ve Cezaevi anılarını topladığı bir kitap.

İsmail Beşikci

18.07.2021, Paz | 05:59 [ Güncellenme: 18.07.2021, Paz | 06:56 ]

Saatin İçindeki Sır
Makaleyi Paylaş

Salih Dündar, Saatin İçindeki Sır, Doz Yayınları, Mayıs 2021, 258 s

Kitapta, Hüseyin Kaytan’ın değerli bir önsözü var. (s. 5-8) . Kitaptaki birçok bölümü okurken, zaman zaman Hüseyin Kaytan’ın bu değerlendirmelerine de bakmak yararlı olabilir.

Salih Dündar, üniversitede Jeoloji tahsili yapmış. 1990’larda PKK sempatizanı. Daha sonra iyi bir PKKli olmuş. PKK çevresinde yürüttüğü faaliyetlerden dolayı, Şubat 1993 sonlarında tutuklanmış ve Sağmalcılar Cezaevi’ne konulmuş. Sağmalcılar Cezaevi’nde PKKlilerin bulunduğu koğuşta kalmış. Haziran 1994 başlarında, dava arkadaşı Adnan Alple birlikte, Sağmalcılar Cezaevi’nden, Bursa Özel Tip Cezaevi’ne sevkedilmiş. Burada da, yine PKKli olarak, PKKlilerin bulunduğu koğuşlarda kalmış.

Salih Dündar’da, Sağmalcılar Cezaevi’ndeyken, Parti İçi Eğitim, (s.72), Parti Üslubu (s.76) konularında bazı kuşkular belirmeye başlar. Salih Dündar, Şam’daki Telefon (s. 15), Mele Muhyedin ( s.53), ‘Önderlik’ ve ‘Önderlik Kurumu’ (s.82 vd.) ‘Parti Önderliğinin Çarpıcı Özellikleri ‘ (s. 96 vd. ) ’PKK’de Yönetici Olmak’ (s. 98 vd. ) bölümlerinde yaptığı açıklamalarla örgütün işleyişi hakkındaki kuşkularının arttığını anlatmaya çalışır. Bursa Özel Tip Cezev’inde bu kuşkuları daha da artar. Sürekli olarak kendi kendisini sorgulamaya başlar.

Saatin İçindeki Sır kitabında sorgu süreci, (s. 38 vd.) mahkeme süreci ayrıntılarıyle anlatılıyor. Duruşmalar sonunda, Salih Dündar’a 12 yıl altı ay ceza veriliyor.

Bursa Özel Tip Cezaevi’nde, Bağımsızlar, denen bir koğuş vardı. Bu cezaevine , sevkedildiğim günlerde, Halit Yalçın, Aytekin Yılmaz bu bölümde kalıyorlardı. Bursa Özel Tip Cezaevi’nde, ben de PKKli arkadaşların kaldığı koğuşlarda kaldım. O günlerde Salih Dündar, henüz benim de kaldığım bölümdeydi. Bu bölümde sekiz koğuş vardı. Hepsinde de PKK mensupları kalıyordu. Koğuşlarda üçer kişi vardı. Bir süre sonra Salih Dündar bu bölümden ayrıldı. Bağımsızlar Koğuşu’na taşındı. Kısa bir süre sonra da Adnan Alp, bu bölümden ayrılarak Bağımsızla Koğuşu’na taşındı. Bu süreçle ilgili tartışmalar, PKK yöneticileriyle görüşmeler, Saatin İçindeki Sır kitabında ayrıntılarıyle veriliyor.

Bağımsızlar bölümünü ziyaret etmek mümkündü. Ben de bu arkadaşları birkaç defa ziyaret etmiştim. Bu ziyaretlerde, Halit Yalçın, Aytekin Yılmaz, Salih Dündar, Adnan Alp gibi arkadaşlar, koğuşların birinde toplanırlar, sohbet ederdik. Bu bölüm aslında tek kişilik hücrelerdi. O günlerde hücrelerin kapıları her zaman açık olurdu. Arkadaşlar birbirlerini ziyaret eder, havalandırmaya birlikte çıkabilirlerdi. Birkaç defa, Salih Dündar’ın ziyaretçileriyle ben de görüşmüştüm. Babasını, Muş’daki medresesini, daha öncelerden ben de biliyordum.

Kitapta, ‘Sol Bir Örgüt mü, Dini Bir Tarikat mı?’ başlıklı bir bölüm var. Bu bölümün başına Salih Dündar, Bernard Shaw’ın bir sözünü koymuş. Bernard Shaw’ın (1856-1950 ) bu sözü şöyle: ‘Vahşi insanlar, taş ve tahtadan, medeni insanlar ise, etten ve kemikten mamul ilahlara tapar.’ (s.157)

Salih Dündar’ın bu konulardaki değerlendirmeleri şöyle:

“Bilindiği gibi, ideolojik örgütlere katılım, bilgi ve gözlemden ziyade, inanç ve önyargı temelindedir. Hatta bu katılımların, çoğunun altı ancak, zamanla ve pratik içinde doldurulur. Bu geçen süre zarfında da, kişide, örgütlere karşı duygusal, maddi, manevi hatta bazılarında, karaktere dönüşecek bağımlılıklar gelişir. “

“Örgütlerden ayrılmak, öyle kolay, veya birdenbire oluşabilecek bir durum değil. İdeolojik veya dini örgütlere katılmak, onlara iman etmek kolay olsa da, ayrılmak zordur ve sancılı bir süreç işidir. Çünkü iman etmek için fazla gerekçeye ihtiyaç yoktur ama imansız olmak için (ayrılmak için) çokça gerekçe olmalıdır.” (arka kapak)

Bu bölümde, tarikat ve örgütler çerçevesinde söylenenler şunlardır:

“Bir mürid için şeyhe bağlılık, hakka, dine ve Allah’a bağlılıktır. Şeyh, bir nevi, Allah’ın yeryüzündeki temsilcisi, mürid ile Allah arasındaki köprüdür. Mürid şeyhini ne kadar yüceltirse, o kadar Allah’ı yücelttiğini ve Allah’a yaklaştığını düşünür. Tarikat Allah’a giden yol, şeyh ise Allah ile kul arasında tek aracıdır. Tarikata karşı çıkmak yoldan çıkmak olduğu gibi şeyhe karşı çıkmak da aracıya, dolayısıyle Allah’a karşı çıkmak olur. “

“Bu mantığı alıp bizim ortama (PKK ortamına) uyarladığımda her şey birbirine uyuyordu. Bir militan için de lidere bağlılık, davaya ve halka bağlılık demekti. Çünkü dava ve halk, Önderlikte temsil ediliyordu. Dolayısıyle, Önderliğe sadakat, partiye, halka ve davaya sadakat idi. Yine, Önderliğe karşı çıkmak, partiye, halka ve davaya karşı çıkmaktı. “

“Kısaca, bir mürid için tarikat ve şeyh ne ise, bir militan için de Önderlik o idi. Ama biz onları gerici ve yobaz, kendimizi ise, çağdaş ve ilerici (!) görüyorduk. ( s. 89-90)”

“Öcalan ve bizim ona yaklaşımımızı ‘şeyh’ ve ‘mürid’ ilişkisine benzettiğimde, biz ‘mürid’e uyuyorduk ama, o ‘şeyh’e sığmıyordu. Şeyhin bir üstü ve tarikat silsilesi vardı. Ama Öcalan hiçbir üst veya sınır tanımıyordu. Herkesi ‘aşmış’ göklere göz dikmişti. Hatta Özgür Yaşam Diyalogları adı altında kitaplaştırılan çözümlemelerinde, ‘Lise dönemlerinde, büyük felsefi bunalım yaşadım. Tanrı ile savaş verdim. Bu savaştan başarı ile çıktıktan sonra yarı Tanrı oldum’ diyordu.” (s.161)

PKK’de bütün kurumların eşbeşkanı var. Ama, Abdulah Öcalan’ın eşbakanı yok…

Salih Dündar, bu çalışmasında, PKK de geçerli olan bazı kavramlar üzerinde de durmaktadır. Salih Dündar, PKK’de özeleştiri, kendinde kusur arama, kendini suçlu görme, kendini kötüleyip hiçleştirme, Öcalan’ı yüceltme üzerine kuruluydu, demektedir. (s. 87)

İlkel milliyetçilik kavramı da PKK çevresinde, sık sık kullanılan bir kavramdır. Bu eleştiri, çoğu zaman da suçlama olarak gündeme getirilir. 1960’larda, daha çok ‘Doğu sorunu’ kavramı kullanılırdı. 1960’ların sonlarında, ‘Kürd sorunu’ kavramı kullanılmaya başlandı. İşte, devlet, devlete daha yakın yazarlar, basındaki köşe yazarları vs. bu süreçte, ‘Kürdler’ ‘Kürt sorunu’, ‘Kürd dili’, ‘Kürd tarihi’ gibi kavramları kullananlar için, ‘ilkel milliyetçi’ ‘ilkel milliyetçilik’ gibi kavramları kullanmaya başladı. PKK’nin de kavramı kullanması sağlıklı bir durum değildir. Bugün PKK kendisini tarif ederken ulusal kurtuluşçu bir örgüt olduğunu da söylemektedir. Ulusal kurtuluşçu bir örgüt olduğunu söylüyor ama ulusal değerlere bağlılığı da ilkellik ve gericilik olarak görüyor. (s. 81)

Saatin İçindeki Sır kitabında, ‘Kürtçe’ye Yaklaşım ve Kürtçe Dil Dersi’ başlıklı bir bölüm var. (s. 153 vd.) PKK’de, Salih Dündar, Adnan Alp, gibi arkadaşların öncülüğüyle Kürtçe Dil Dersleri başlar. Bu ders öbür dersler gibi mecburi bir ders değildir. Bu derse isteyenler katılır. Gönüllü bir katılım vardır. Ama kısa bir süre sonra, ‘dil önceliğimiz değil, önceliğimiz militanlaşmak, partileşmektir’ denerek Kürtçe Dil Dersleri sonlandırılır. (s. 156)

Yazının başında, Hüseyin Kaytan’ın, Saatin İçindeki Sır kitabına yazdığı Önsöz’den söz etmiştim. Hüseyin Kaytan’ın PKK değerlendirmesi şöyle: “Tarih öncesinden beri, ‘insanlığı beşiği’ anılan topraklarında binlerce yıl kültür ve geleneklerini korumayı başarmış bir halk, kültürel olarak yokoluşun eşiğine getirildi.”

“Tarihte, başka bir örneği olmayacak biçimde, ‘ait olduğu ulusun bağımsız bir devlet olmamasını sağlamak amacıyla’ kendi ulusuyla savaşan bir örgüt oluşturuldu.”

***

Yazar Salih Dündar, bu çalışmasında bir bölümün başına da Halil Cibran’ın (1883-1931) bir sözünü koymuş. Halil Cibran’ın bu sözü şöyle: ‘Gerçeği arayıp da onu insanlara açıklayan herkes acı çekmeye mahkumdur’. Kürdler, Kürd hakları konusunda yazan çizen herkes, bu sözün anlamını yakından bilmektedir. Süreci bizzat yaşamaktadır.

***

Saatin İçindeki Sır kitabında, okurların merak ettiği önemli bir konu, muhtemelen bu sırdır. Bu sır nedir? Yazar, bu sorunun cevabını s.63 de veriyor.

Saatin İçindeki Sır kitabı, çok rahat okunabilen anlaşılabilen bir kitap. Merak ettiğim önemli konu şu: Yazar Salih Dündar, bu anlattıklarını Kürdçe de yazabilir mi? Kürdçede de böyle rahat bir anlatım ortaya koyabilir mi? Kitabın Kürdçeye çevirisinden çok, Kürdçe yeniden yazımından söz ediyorum.

Bu bir anlamda, elbette çeviri çabasıdır, ama, olguları, olgusal ilişkileri Kürd diliyle anlatma süreci sonunda farklı bir eser de ortaya çıkabilir.

***

Salih Dündar, dile getirdiği olgularla, tartıştığı, yaptığı bu değerlendirmelerle Saatin İçindeki Sır önemli bir çalışmadır. Böyle bir kitabı yazdığı, yazabildiği için Salih Dündar’ı kutluyorum. Bu değerli çalışmayı bastığı için Doz Yayınları’nı da kutluyorum.

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
9049 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:00:45:43

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Son Gelişmeler Üzerine Türkiye’de Üniversite İbrahim Kaypakkaya Anması Değinmeler 3 Kürdistan'a Sor Malazgirt ve Kürtler Kurdiana Düğümü Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu IV Köklere Yolculuk Toprak Temelli Milliyetçilik Kürdlerin Geleceği Konusunda Birkaç Söz Antik Kürdistan Din Ve Bilim Karakoçan (Dep) ve Yayladere (Holhol) İle İlgili İki Kitap Uludere (x) Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Kürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu… Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme ‘Kürt Çalışmaları…’ Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine Hong Kong, Kürdistan ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Cevat Geray’a Sevgi… Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Özyönetim Üzerine... Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x