İran’da sızdırılan kayıt kriz yarattı: 'Yeni Jina Emini Devrimi’ endişesi'

İran’da sosyal medyaya düşen ve ülke genelinde tartışma yaratan bir ses kaydı, İran’ın yeniden başörtüsü zorunluluğunu sert biçimde uygulamaya yöneldiği iddialarını alevlendirdi. Kayda göre üst düzey din adamı Hüseyin Refii, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in hükümete kadınlara yönelik başörtüsü denetimlerini sıkılaştırma talimatı verdiğini söylüyor.

Ses kaydı, 2022’de Jina Mahsa Emini’nin gözaltında ölümüyle başlayan kitlesel protestoların hatırlanmasına neden olurken, ülkede yeni bir toplumsal gerilim ihtimaline işaret ediyor.

İstihbarat raporu sonrası talimat iddiası

Refii’ye göre Hamaney, Haziran ayında İsrail ve ABD ile yaşanan 12 günlük savaşın ardından kadınların kıyafet kurallarına uyumunda “ciddi bir gevşeme” tespit eden İran İstihbarat Bakanlığı’nın üç ay süren raporunu inceledikten sonra yazılı bir talimat verdi.

Kaynaklar, savaş sonrası dönemde hükümetin toplumsal tepkiyi tetiklememek için kıyafet denetimlerinde esneklik gösterdiğini ancak raporun ardından “sıkı denetime geri dönüş” kararlılığının ortaya çıktığını aktarıyor.

Kabinede itirazlar, fakat Pezeşkian “uygulanacak” dedi

Ses kaydında Refii, bazı bakanların talimata itiraz ettiğini ancak Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian’ın “kararın uygulanmasında ısrarcı olduğunu” belirtiyor.

İranlı radikal gruplar ise iddiaları, kadınlara yönelik baskıyı artırmak için “yetki genişlemesi” olarak yorumluyor. İran Enternasyonal’in haberine göre, milletvekili Kasım Ravanbahş, kayıttaki ifadelerin “yetkilileri sarstığını” söyledi.

Yargı ve denetim baskısı gündemde

Hamaney’e atfedilen talimatta, kıyafet kurallarına uymadığı belirtilen kişilerin arkasındaki “örgütleyicilerin ve aracıların kimliklerinin belirlenmesi” ve haklarında işlem yapılması gerektiği ifade ediliyor. Muhafazakâr Hürasan gazetesi ise Hamaney’in talimatlarının “çok açık” olduğunu ve kamu düzenini bozanların cezalandırılması gerektiğini yazdı.

Gazete, yanlış uygulamaların ya da sert müdahalelerin “geçmişteki acı tecrübelerin tekrarına yol açabileceği” uyarısında bulundu.

Hamaney’den bir yıl sonra ilk açık mesaj

Hamaney uzun süredir kamuya açık konuşmalarında başörtüsü meselesine doğrudan değinmiyordu. Ancak 3 Kasım’da yaptığı konuşmada kadınlara, çevrelerini başörtüsünün “dini önemine” dair “hatırlatmada bulunmaları” çağrısında bulunmuştu.