İran’ın son kozu mu? Irak seçimleri Tahran için kritik sınav

İran, uzun yıllardır komşusu Irak’ta Şii partiler ve milis gruplar aracılığıyla etkisini sürdürüyordu. Ancak 2020’de Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin ardından bu etki belirgin şekilde azaldı.

Tahran’ın etkisi sarsılıyor

Washington merkezli Soufan Center’ın direktörü Colin Clarke, İran’ın Irak’taki seçimlerden zayıf çıkması durumunda bunun “Tahran’ın bölgesel itibarına ciddi darbe vuracağını” söylüyor. Clarke’a göre, “İran’ın desteklediği adaylar başarısız olursa, bu yalnızca siyasi bir yenilgi değil, bölge genelinde İran gücünün azaldığı algısını da güçlendirecek.”

İç çekişmeler derinleşiyor

İran’ın desteğiyle kurulan Koordinasyon Çerçevesi ittifakı içindeki Şii gruplar artık yekpare hareket etmiyor. Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin dahil olduğu bu blok, ABD destekli Halk Seferberlik Güçleri’nin (Haşdi Şabi) dağıtılması planı konusunda bölünmüş durumda.

Bir zamanlar Tahran’ın himayesinde birlikte hareket eden Şii partiler, bu kez birbirine rakip listelerle seçime giriyor. Bu durum, İran’ın Irak’taki siyasal denetiminin pragmatik çıkar ilişkilerine dönüştüğünü gösteriyor.

Ekim ayında Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani’nin Bağdat’a yaptığı ziyaretin bu iç bölünmeleri gidermeye yönelik olduğu bildirildi. Ancak gözlemciler, “İran’ın artık eskisi kadar baskın bir pozisyonu olmadığı” görüşünde birleşiyor.

Bölgesel yenilgiler zinciri

Tahran’ın Irak’taki konumunu tehdit eden bir diğer etken ise Suriye ve Lübnan’daki güç kaybı.

Son iki yılda İsrail, İran’ın bölgedeki vekil ağını ciddi biçimde hedef aldı:

• Hamas’ın askeri altyapısı Gazze’de büyük ölçüde yok edildi.

• Hizbullah ağır kayıplar verdi.

• İran Devrim Muhafızları’na ait tesisler Suriye ve İran içinde vuruldu.

Bu gelişmeler, İran’ın Suriye’deki en önemli müttefiki Beşar Esad rejiminin çöküşüne giden süreci hızlandırdı. Böylece Tahran, Irak’tan Lübnan’a uzanan kara koridorunu kaybetme riskiyle karşı karşıya kaldı.

Tahran için son dayanak noktası

Uzmanlara göre İran açısından Irak, artık sadece komşu bir ülke değil, bölgesel caydırıcılığın son halkası.

Clarke, “İran geri adım atmaz, ama artık ilişkilerini sürdürmek için daha fazla kaynak, zaman ve enerji harcamak zorunda. Bu da Tahran için giderek zorlaşıyor,” diyor.

İran’ın seçimlerdeki başarısı, yalnızca Irak’ta değil, tüm bölgede Tahran’ın nüfuzunun devam edip etmeyeceğini belirleyecek. Aksi takdirde İran, bölgesel stratejisini uzaktan, daha maliyetli ve parçalı biçimde yürütmek zorunda kalabilir.

İran için varlık-yokluk seçimi

11 Kasım seçimleri, Irak halkı için olduğu kadar Tahran’ın bölgedeki geleceği açısından da kritik.

İran’ın desteklediği ittifaklar sandıkta kaybederse, bu durum yalnızca siyasi değil, stratejik bir çöküşün habercisi olabilir.

İran’ın artık sorusu şu: Irak’taki etki alanını koruyabilecek mi, yoksa bölgedeki son kalesini de mi kaybedecek?