Michael Jacobson: Suriye’nin terör listesinde kalması ABD’nin elindeki önemli bir diplomatik baskı aracıdır

Trump yönetimi, Suriye’yi “teröre destek veren ülkeler” (SST) listesinden çıkarmayı gündemine aldı. Ancak Washington, bu adımın başarılı olmasını sağlamak ve Şam’ın taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda elindeki diplomatik ve ekonomik baskı araçlarını korumak için bir dizi önlem hazırlıyor.

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara, ilk kez Mayıs ayında Başkan Donald Trump ile görüştükten yaklaşık altı ay sonra 10 Kasım’da Washington’a resmi bir ziyaret gerçekleştirecek. ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Şara’nın bu ziyarette “muhtemelen” ABD öncülüğündeki IŞİD’le Mücadele Koalisyonu’na katılma anlaşmasını imzalayacağını açıkladı.

Bu sürecin bir parçası olarak, Suriye’nin teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarılması yönünde adımlar atılması bekleniyor. Trump yönetimi, Suriye’nin IŞİD, Hizbullah ve İran’a karşı aldığı önlemler nedeniyle bu adımın hukuki dayanağı bulunduğunu savunuyor.

Suriye’nin terör listesi geçmişi

Suriye, Kongre’nin 1979’da oluşturduğu listede en uzun süre yer alan ülke konumunda. Hafız Esad döneminde listeye alınan Suriye, oğlu Beşar Esad yönetiminde de bu statüsünü korudu. Ülkenin listeye dahil edilme nedeni, Filistin Kurtuluş Örgütü ve Filistin Halk Kurtuluş Cephesi gibi gruplara destek vermesiydi.

Yıllar içinde Washington, Suriye’nin Hizbullah, Hamas ve İran Devrim Muhafızları’yla yakın ilişkileri nedeniyle de listede kalmaya devam ettiğini belirtti.

Yeni yönetimin terörle mücadele performansı

Yeni Şam yönetimi, İran ve Hizbullah’ın ülke topraklarını silah ve para transferi için kullanmasını engellemek amacıyla sert önlemler aldı. Ayrıca Suriye, IŞİD’e karşı ABD ile operasyonel düzeyde iş birliği yürüttü ve örgütün ülkede yeniden güçlenmesini engellemeye yönelik planlar hazırladı.

Ancak uzmanlara göre, Suriye’nin bu alandaki performansını değerlendirmek için daha fazla zamana ihtiyaç var. Şam yönetiminin, yabancı savaşçıların entegrasyonu, IŞİD tutuklularının bulunduğu hapishanelerin devralınması ve Demokratik Suriye Güçleri (DSG) ile iş birliği gibi konularda hâlâ net bir planı bulunmuyor.

İki farklı yol

ABD yasalarına göre, bir ülkenin SST listesinden çıkarılması iki yolla mümkün. İlki, Başkan’ın Kongre’ye, söz konusu ülkenin son altı ayda uluslararası terörizme destek vermediğini ve gelecekte de vermeyeceğine dair güvence bildirmesi. İkincisi ise, o ülkede “temel bir yönetim değişikliği” olduğunu ve yeni hükümetin artık terör faaliyetlerine karışmadığını belgeleyen sertifikasyon süreci.

Trump yönetiminin, “temel değişiklik” gerekçesi yerine altı aylık gözden geçirme sürecini tercih etmesi bekleniyor. Bu yöntem, ileride gerekirse yaptırımların yeniden uygulanmasını kolaylaştırıyor.

ABD’nin koşulları

Washington, Suriye’nin listeden çıkarılması için bir dizi yazılı taahhüt talep ediyor. Bu taahhütler arasında:

• IŞİD’in yeniden canlanmasını önlemek için ABD ile tam iş birliği,

• Yabancı savaşçıların denetimi ve hükümette görev almalarının engellenmesi,

• İran ve Hizbullah’ın Suriye’de faaliyet göstermesinin önlenmesi,

•ABD öncülüğündeki terörle mücadele forumlarına katılım yer alıyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Suriye’nin hâlen “terörle mücadelede tam iş birliği yapmayan ülkeler” listesinde bulunduğunu ve bu statünün 2026 ilkbaharında yeniden gözden geçirileceğini açıkladı.

Uzmanlar, Trump yönetiminin bu süreci dikkatli yönetmesi gerektiğini, aksi halde Suriye üzerindeki diplomatik baskının zayıflayabileceği uyarısında bulunuyor.

*Michael Jacobson, 2010–2025 yılları arasında ABD Dışişleri Bakanlığı Terörle Mücadele Bürosu’nda Strateji, Planlar ve Girişimler Direktörü olarak görev yaptı. Jacobson, halen Washington Enstitüsü Reinhard Terörle Mücadele ve İstihbarat Programı’nda kıdemli uzman olarak görev yapmaktadır.