Süleymaniye Üniversitesine bağlı arkeoloji ekibi yaptıkları kazı neticesinde Lolo Devleti dönemine ait bir sarayın kalıntıları olduğu tahmin edilen 20 parçayı gün yüzüne çıkardı.
Konu hakkında Rûdaw haber ajnsına konuşan ekibe başkanlık eden Dr. Dılşad Zamwa kazıda bulunan eserler hakkında şu bilgiyi verdi:
“Saray kalıntılarının keşfedildiği kazı alanında duvar, çivi yazısıyla üzerinde duaların yazılı olduğu kil tablet bulduk. Bir diğer tablette ekonomik konulardan bahsediliyor. Ayrıca çok sayıda mühür ve mühür baskısı bulduk. Bunlardan biri çok önemli ve üzerinde bir tanrının adı yazılı. Bir diğer mühürde ise Loloların Kralı Dasi’nin adı yazılı.”
2017 yılından beri bölgede kazı yapan ekip günlük 6 saat çalışıyor. Arkeoloji ekibi bugüne kadar çok önemli tarihi bulgular elde etti.
Kazı ekibinde yer alan Sazan Rebwar ise şunları söyledi:
"Hükümetin bize destek çıkması gerekir ki bu bizim için çok önemli bir başarı. Kazılarda çok önemli parçalar bulduk. Mühürler, kil tabletler ve gümüş küpeler.”
Bir başka kazı ekibi üyesi ise "Burada üç aslanın ayak izlerinin olduğu şahane bir kraliyet yolu var. İkincisi kralın aslan avı yaptığı ve buranın arka tarafında Aslan Öldüren anlamına gelen Şêrkuj Dağı'nın olduğudur. Üçüncü önemli bulgu ise kralın avın yanı sıra aslan yetiştiriciliği yaptığı” ifadelerini kullandı.
Kalıntılarına ulaşılan Lolo Devlet Sarayında şu ana kadar beş oda keşfedildi ve üzerinde henüz çalışılmamış birkaç oda daha bulunuyor.
Süleymaniye Üniversitesi arkeoloji ekibi, başka arkeolojik kalıntılar da bulabileceklerine inandıkları için kazılara devam etme kararı aldı.
Lolo Krallığı hakkında
Kürdistan Tarihi isimli eserde Lololar’dan şöyle bahsedilmektedir:
Lololar, eski tarihte Süleymaniye bölgesinde oturan büyük Zagros halk topluluğundan biridir. Bu günkü Kürtlerin atalarından olan Lololar, tarihin değişik dönemlerinde, devletler kurmuş, bağımsızlık ve özgürlüklerini sürdürmüş, ilim, sanat ve kültürde hayli ilerlemiş, vatanlarını korumak için komşuları olan Asur ve Akatlarla birçok savaşlara girmişlerdir. Zehave bölgesinde keşf edilen milattan önce 2800 yıllarında Lolo krallığı dönemine ait olan bir antik levhaya göre Halman (bu günkü Hilvan) bölgesiyle Zehave bölgesi o dönemlerde lollo krallığına bağlıydı. Lolo devleti, Süleymaniye, Şêxan, Zehav, Şerezor ve Kerkük’e kadar geniş bir sınırları vardı. Devletin başkenti Zimri şehriydi.
Loloların kurduğu krallık devlet, yaklaşık bin yıl devam ettikten sonra milattan önce 18.yüzyılda Akad kralı Naram-sin´in saldırısına uğradı ve Akatların yönetimine geçti. Gutilerin Akat topraklarını işgal hareketi sırasında, Lololar, tekrar bağımsızlıklarına kavuştu ve Gutilerle iyi dostluk ilişkileri kurdu. Milattan önce 10. yüzyılda Asurların saldırıları sonucu Lolo Krallığı (Amixa) Süleymaniye yakınında bulunan "Pirmigro" kalesine kaçmak zorunda kalır ve başkent Zimri kenti, Asurların denetimine girer.
