Savaş mı, Nükleer Doktrin Değişikliği mi? İran’ın Yaptırımlar Sonrası Stratejik Seçenekleri

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin İran’a yönelik uluslararası yaptırımların yeniden yürürlüğe girmesini ertelemeyi reddetmesinin ardından, Tahran’ın önünde yeni ve zorlu bir süreç başladı. İran, oluşan yeni duruma karşı çok boyutlu ama riskli seçenekleri değerlendirmeye başladı.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, BM Genel Kurulu çerçevesinde Avrupa, Asya ve Afrika’dan mevkidaşlarıyla gerçekleştirdiği görüşmelerde, yaptırımların yeniden uygulanmasının diplomasiye ağır bir darbe olacağını ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nı (NPT) zayıflatacağını ifade etti.

Kararın ardından Arakçi, ABD’yi “diplomasiyi ihanetle” suçlarken, yaptırımların uygulanmasında rol oynayan üç Avrupa ülkesini ise “diplomasiyi gömen taraf” olarak nitelendirdi. İran Cumhurbaşkanı Mesud Bezeşkian da ülkesinin yeni gelişmelere karşı tam hazırlıklı olduğunu ve politikaların buna göre şekilleneceğini belirtti.

İran’da muhafazakâr çoğunluğa sahip meclisin, pazar günü ülkenin nükleer doktrinini gözden geçirmeye başlayacağı açıklandı. Bazı milletvekilleri, nükleer caydırıcılığın artırılmasını ve gerekirse İran’ın NPT'den çekilmesini savunuyor. Bu durum, ülkenin nükleer programı ile ilgili yeni tartışmaları da beraberinde getiriyor.

İran yönetimi, yaptırımların yeniden uygulanması halinde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile iş birliğini askıya alabileceklerini belirtiyor. Dışişleri Bakanı Arakçi’nin New York’ta UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi ile gerçekleştirdiği görüşmede bu mesaj net şekilde iletildi.

Al-Monitor'un aktardığına göre İran’ın önündeki seçenekler arasında diplomasiye devam etmek, caydırıcılığı artırmak ve nükleer programın yasal çerçevesini yeniden tanımlamak yer alıyor.

Yaptırımların yeniden devreye girmesi, bölgesel gerilimlerin arttığı bir dönemde gerçekleşti. Gazze'deki savaşın devam ettiği ve İran-İsrail arasında ikinci bir savaş ihtimalinin konuşulduğu bir ortamda, nükleer programla ilgili alınacak yeni kararların bölgesel dengeleri daha da karmaşık hale getirebileceği değerlendiriliyor.