Suriye’ye yeşil ışık: ABD elçilik ve terör listesini gözden geçiriyor

ABD Başkanı Donald Trump’ın Perşembe günü Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’nı (NDAA) imzalamasıyla, Suriye’yi küresel ekonomiden izole eden kapsamlı Sezar Yasası kalıcı olarak yürürlükten kaldırılıyor. Bu adım, Washington ile Şam arasında diplomatik ve ekonomik ilişkilerin normalleşmesi yolunda önemli bir eşik olarak görülüyor.

Trump, Mayıs ayında yaptığı açıklamada Suriye’ye “büyüklük için bir şans vermek” istediğini söyleyerek yaptırımların büyük bölümünü tek taraflı olarak kaldırmıştı. Kongre, yeni Suriye yönetiminin İsrail ile ilişkileri ve azınlıkların korunması gibi koşulları yerine getirmesini tartışsa da, yaptırımlar nihayetinde şartsız şekilde kaldırıldı.

Sezar Yasası Neden Kritik?

Sezar Yasası’nın kaldırılması, eski Devlet Başkanı Beşar Esad’ın devrilmesinden bir yıl sonra Suriye’nin ekonomik toparlanması ve uluslararası sisteme yeniden entegrasyonu açısından kilit önemde görülüyor.

Suriye Amerikan Konseyi Politika Direktörü Mohammed Alaa Ghanem, “Yaptırımlar, Suriye’nin normalleşip normalleşmeyeceği üzerine yürütülen bir vekâlet savaşına dönüşmüştü. Bu karar, Suriye’nin hem ekonomik hem de siyasi olarak uluslararası topluma geri dönüşü anlamına geliyor” dedi.

Büyükelçiliklerin Yeniden Açılması Gündemde

İki ülke diplomatik ilişkileri yeniden tesis etmiş olsa da, karşılıklı büyükelçilikler henüz faaliyete geçmedi. ABD’nin Şam Büyükelçiliği 2012’den bu yana kapalı.

Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Mayıs ayında Senato Dış İlişkiler Komitesi’ne yaptığı açıklamada, ABD Büyükelçiliği’nin yeniden açılmasının güvenlik koşullarına bağlı olduğunu söyledi. ABD’li yetkililer, bu sonbaharda Şam’da olası yeni büyükelçilik alanları için yerinde incelemeler yaptı. Güvenlik gerekçesiyle, merkez dışındaki bölgeler değerlendiriliyor.

Washington’daki Suriye Büyükelçiliği de 2014’ten bu yana kapalı. Dışişleri Bakanı Esad el-Şeybani, Eylül ayında büyükelçilik binasına sembolik olarak üç yıldızlı bağımsızlık bayrağını çekmişti ancak diplomatik faaliyetler henüz başlamadı.

Teröre Destek Veren Ülke Listesi Tartışması

Trump yönetimi, Suriye’nin “Teröre Destek Veren Ülke” (SST) listesinden çıkarılması konusunu da değerlendiriyor. 1979’dan bu yana bu listede yer alan Suriye, bu nedenle ABD yardımları ve savunma ihracatından büyük ölçüde mahrum kalıyor.

Yasa gereği, bu statünün kaldırılması için altı aylık bir inceleme süreci gerekiyor. Sürecin Mayıs ayında başladığı ve kararın 2026 başlarında alınabileceği belirtiliyor. Ancak Palmira’da iki ABD askeri ve bir sivil tercümanın hayatını kaybettiği IŞİD saldırısı, bazı çevrelerde çekince yaratmış durumda.

Trump ise saldırının, geçiş dönemi başkanı Ahmed el-Şara’ya olan güvenini sarsmadığını söyledi.

Kalan Yaptırımlar ve Hukuki Engeller

Sezar Yasası’nın kaldırılmasına rağmen, 2003 tarihli Suriye Hesap Verebilirlik Yasası ve 2012 tarihli İran Tehdidini Azaltma Yasası yürürlükte kalmaya devam ediyor. Bu yasalar, geniş sektörler yerine belirli kişi ve faaliyetleri hedef alıyor.

Bu yaptırımların kaldırılması için ABD başkanının Kongre’ye, Suriye’nin İran destekli gruplarla ilişkisini kestiği ve balistik füze programlarını durdurduğu yönünde sertifika sunması gerekiyor. Bazı senatörler bu sertifikaların verilmesini isterken, yeni yasa teklifleri de gündemde.

HTŞ ve Terör Listeleri Meselesi

Ahmed el-Şara’nın eski örgütü Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ), Temmuz ayında “Yabancı Terör Örgütü” listesinden çıkarılmış olsa da, “Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Terörist” (SDGT) statüsünü koruyor.

Bu durumun pratikte sınırlı etkisi olsa da, ABD’nin Birleşmiş Milletler ve Mali Eylem Görev Gücü (FATF) yükümlülükleri nedeniyle tamamen kaldırılmadığı belirtiliyor. Çin, HTŞ’nin terör listesinde kalması yönünde baskı yapan ülkeler arasında yer alıyor.