Bağdat ve Erbil... Petrol yeniden ayrılık fitilini ateşleyecek mi?

Bağdat ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) arasındaki ilişkiler, petrol gelirleri ve maaş ödemeleri nedeniyle yeniden gerildi. İki taraf arasındaki güven bunalımı, yaklaşan seçimler öncesinde siyasi bir koz hâline geldi.

Irak merkezi hükümeti, KBY’nin federal bütçedeki %12,67’lik payını aştığını belirterek maaş ödemelerini durdurdu. Bu karar, Erbil’in ABD’li şirketlerle imzaladığı doğalgaz anlaşmaları ve Ankara üzerinden Bağdat’ın onayı olmadan petrol ihracatı yapması üzerine geldi. Bağdat, bu adımları “anayasaya aykırı” ve “gayrimeşru” ilan etti.

Erbil ise kendi doğal kaynaklarını yönetme hakkının anayasal güvence altında olduğunu savunuyor. Ancak maaşlarını aylardır alamayan KBY çalışanları, krizin en ağır faturasını ödeyen kesim olarak öne çıkıyor.

Sorunun merkezinde Irak Anayasası’ndaki muğlak maddeler bulunuyor. 111. madde petrol ve gazın tüm Irak halkına ait olduğunu söylerken, 112. madde “mevcut sahalar” ifadesiyle yorumlara açık kapı bırakıyor. Bu durum, yeni keşif sahaları ve gelir paylaşımı konusunda yıllardır çözümsüzlüğü besliyor.

Kerkük başta olmak üzere tartışmalı bölgeler de krizin diğer boyutunu oluşturuyor. Ankara’nın yıllar boyunca Erbil’den petrol ithalatına izin vermesi, Bağdat’ı uluslararası tahkime taşımış ve 2023’te Kürt petrol ihracatının durdurulmasına yol açmıştı.

Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, “Bağdat bizim başkentimizdir, Kürdistan Irak’ın bir parçasıdır” diyerek çözüm arayışına vurgu yaptı. Ancak gözlemcilere göre maaş ödemeleri geçici olarak yapılsa bile, sorun köklü anayasal düzenlemeler olmadan çözülemeyecek.

Uzmanlar, kalıcı bir çözüm için hem petrol gelirlerinin hem de diğer doğal kaynakların dağıtımında şeffaf ve adil bir yasal çerçevenin oluşturulması gerektiğine dikkat çekiyor. Aksi hâlde Bağdat–Erbil krizinin seçimler öncesinde yeniden ayrılık tartışmalarını tetiklemesi muhtemel.