“Çağrı Cihazı Operasyonu”nun sırları… Hizbullah’ı sarsan patlama hakkında 10 soru

Lübnan, 17 ve 18 Eylül 2024’te, Hizbullah mensuplarının kullandığı binlerce çağrı cihazı ve telsizi hedef alan benzeri görülmemiş patlamalar yaşadı. Saldırılarda 420’den fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 3700 kişi yaralandı. Raporlara göre, örgüt bu cihazları birkaç ay önce ithal etmişti. Mossad ve İsrail ordusunun yıllar süren bir plan çerçevesinde cihazların içine patlayıcı yerleştirdiğine inanılıyor.

Çağrı cihazlarının aynı anda infilak etmesi, İsrail ile Hizbullah arasındaki çatışmada sıradan bir olaydan çok daha fazlasını ifade ediyor. Bir anda, sıradan bir iletişim aracı, onlarca can alan ve binlerce kişiyi yaralayan ölümcül bir silaha dönüştü. Bu da Hizbullah’ın güvenlik yapısındaki büyük boşlukları ortaya çıkardı ve İsrail’in gizli savaşlardaki teknolojik üstünlüğünü gözler önüne serdi.

Operasyon, sadece örgüt içinde değil, bölgesel güç dengelerinde de önemli kırılmalar yarattı. İşte bir yıl sonra bu “tarihi operasyon”un perde arkasına ışık tutan 10 soru ve yanıtı:

1- Çağrı cihazı ve telsiz patlamalarında neler yaşandı?

Patlamalar 17 Eylül 2024’te öğleden sonra 15:30’da başladı. Beyrut’un güneyindeki Dahiye bölgesi, Bekaa Vadisi ve güneydeki kasabalar başlıca hedef oldu. Yaklaşık bir saat boyunca aralıklarla patlamalar devam etti.

Görgü tanıklarına göre bazı cihazlar çaldıktan hemen sonra, kullanıcılar ekrana bakarken infilak etti. 18 Eylül’de ise Hizbullah üyelerinin kullandığı telsizler (Talkie-Walkie) eş zamanlı şekilde patladı.

2- Kaç kişi öldü, kaç kişi yaralandı?

Resmî olmayan verilere göre, 420 kişi hayatını kaybetti, 3700 kişi yaralandı. Yaralanmalar çoğunlukla göz, el ve kalça bölgelerinde yoğunlaştı. Ölenlerin kesin sayısı hâlâ resmen açıklanmadı.

İran’ın Beyrut Büyükelçisi Mücteba Amani de yaralananlar arasındaydı.

3- Kaç cihaz patladı?

Yaklaşık 4000 çağrı cihazı ve telsizin infilak ettiği tahmin ediliyor. Ancak net bir rakam yok.

4- Hangi cihazlar patladı?

• Çağrı cihazı: 1949’da geliştirilen, küçük ve basit mesaj alma cihazı. Hizbullah’ın kullandığı model: IP-924, Tayvan merkezli “Gold Apollo” markasıyla ilişkilendirilmişti. Ancak şirket, cihazların Macaristan’da başka bir firma tarafından üretildiğini açıkladı.
• Telsiz: 18 Eylül’de patlayan cihazlar, Japon üretimi Icom Talkie-Walkie modeliydi.

5- Cihazlar Hizbullah’a nasıl ulaştı?

Kesin bilgi yok. Fakat Amerikan basınına göre yaklaşık 5000 çağrı cihazı birkaç ay önce Hizbullah’a ulaştırıldı. İsrail istihbaratı, cihazlara üretim veya nakliye aşamasında patlayıcı yerleştirdi. Washington Post’un haberine göre bu, yıllar süren bir planın parçasıydı; Mossad farklı ülkelerde sahte şirketler kurarak cihazların tedarik zincirini kontrol altına aldı.

Netanyahu daha sonra yaptığı bir açıklamada, Hizbullah’ın cihazlardan şüphelenip bazılarını İran’a test için gönderdiğini, ancak sonuç çıkmadan önce İsrail’in harekete geçtiğini söyledi.

6- Netanyahu’nun Trump’a verdiği “altın çağrı cihazı” hediyesi neydi?

Şubat 2025’te, Netanyahu Beyaz Saray’da dönemin ABD Başkanı Donald Trump’a altın kaplama bir çağrı cihazı maketi hediye etti. Cihazın ekranında “Her iki elinle bas” yazıyordu. Trump, hediyeyi alırken “Harika bir operasyondu” dedi.

7- Pentagon’da neler yaşandı?

ABD’li yetkili Daniel Shapiro’ya göre, operasyon günü İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, ABD’li mevkidaşı Lloyd Austin’i arayarak Lübnan’da özel bir operasyon yapılacağını bildirdi. Ancak detay paylaşmadı. Yarım saat sonra patlamalar yaşandı.

8- Hizbullah nasıl tepki verdi?

Hizbullah, merkezi bir soruşturma komitesi kurdu. Genel Sekreter Yardımcısı Naim Kasım, cihazların içindeki patlayıcıların sıradan yöntemlerle tespit edilemeyeceğini itiraf etti.

Parti içinden bazı isimler, hatayı yalnızca İsrail’in üstünlüğüne değil, Hizbullah’ın kendi ihmallerine de bağladı.

9- Operasyon Hizbullah’ı nasıl etkiledi?

Bu saldırı, örgütün onlarca yıldır yaşadığı en ağır darbe oldu. Yalnızca insan kaybı değil, aynı zamanda büyük bir psikolojik ve stratejik çöküş yaşandı. Örgütün caydırıcılık imajı zedelendi.

Patlamadan sadece 10 gün sonra, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah suikastla öldürüldü.

10- Mossad perde arkasında ne anlattı?

CBS’in “60 Dakika” programına konuşan iki eski Mossad ajanı, planın yıllar sürdüğünü ve sahte şirketler üzerinden yürütüldüğünü açıkladı. Cihazların içine yerleştirilen patlayıcıların, kullanıcıya zarar verirken sivil kayıpları en aza indirecek şekilde tasarlandığını belirttiler.