Irak’ta nüfuz mücadelesi: ABD mi kazanıyor, İran mı?

Irak, Washington ile Tahran arasında yeniden tırmanan bir nüfuz mücadelesine sahne oluyor. ABD, İran’ın ülkedeki siyasi ve askeri etkisini kırmak için kapsamlı bir strateji yürütüyor. Bu kapsamda, “Haşdi Şabi” (Halk Seferberlik Güçleri) yasasında değişiklik yapılmasına yönelik girişimler, Amerikan vetosuyla durduruldu.

Irak Parlamentosu Başkanı Mahmud el-Meşhedani, ABD’nin baskısı sonucu yasa değişikliğinin askıya alındığını açıkladı. Meşhedani’ye göre Washington, Bağdat yönetimine yönelik ekonomik ve siyasi yaptırımlarla birlikte, İran destekli milislerin hedef alınmasına izin verdi.

Iraklı siyasi kaynaklar, “ABD’nin yeni stratejisi İran’ın derin devlet ağını çözmek üzerine kurulu” diyor. Buna göre, Washington, İran’a yakın bakanlar ve bürokratlara yaptırım uygulayarak bu isimleri yönetimden uzaklaştırmak istiyor. 2023’ten bu yana 100’den fazla kişi ve şirket yaptırım listesine alındı.

ABD’nin yeni Irak özel temsilcisi Mark Savaya’nın görevi de bu stratejinin merkezinde yer alıyor. Irak asıllı olan Savaya, Bağdat’taki İran bağlantılı ekonomik ağların kapatılmasından ve milis grupların silahsızlandırılmasından sorumlu.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “İran destekli milislerin faaliyetleri Irak’ın egemenliğini tehdit ediyor ve ülkenin kaynaklarını Tahran’ın çıkarlarına hizmet ettiriyor” diyerek, silahsızlanmanın Washington için “öncelikli hedef” olduğunu vurguladı.

Tahran’ın karşı hamlesi

Tahran ise, ABD ile doğrudan çatışmadan kaçınarak Irak’taki etkisini korumaya çalışıyor. İran, “Hizbullah” üzerinden yürüttüğü etkisini azaltırken, Irak dosyasını yeniden yapılandırdı. Kaynaklara göre, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani dosyanın başında kalırken, Bağdat’taki yerel aktörlerle temas eden ekip tamamen değiştirildi.

Tahran’ın amacı, “Haşdi Şabi”yi sahadan çekip siyasette etkisini sürdürmek olarak özetleniyor. İran ayrıca, Irak’taki başbakan seçiminin Washington’la uzlaşı içinde yürütülmesini istiyor.

Yaklaşan seçimler öncesi kırılgan denge

ABD’nin “İran etkisini geriletme” çabası, yaklaşan seçimler öncesi Irak iç siyasetinde yeni gerilimlere yol açabilir. Bazı Şii grupların hükümet dışı bırakılması halinde, 2021 seçimlerinden sonra yaşanan sokak çatışmalarının tekrarlanmasından endişe ediliyor.

Iraklı siyasetçi İzzet eş-Şabender, “Haşdi Şabi’nin feshi hükümetin düşmesine yol açar. Bu, sadece Amerikan değil, İsrail’in talebidir,” diyerek, ülkenin yeni bir istikrarsızlık dönemine girebileceği uyarısında bulundu.