İsrail: İran, dördüncü nesil nükleer silah peşinde

İran’ın, İsrail’le yaşanan savaş öncesinde ileri düzey nükleer silah konseptlerini araştırdığı öne sürüldü. İsrail’de yayımlanan Yedioth Ahronoth gazetesi, İranlı bilim insanlarının “dördüncü nesil” olarak tanımlanan ve saf füzyona dayalı teorik bir nükleer silah üzerinde çalışmaları incelediğini yazdı.

Haberde, söz konusu yaklaşımın uranyum ya da plütonyum gerektirmediği, neredeyse hiç radyasyon ve nükleer serpinti üretmediği belirtildi. Ancak bugüne kadar hiçbir ülkenin saf füzyona dayalı bir nükleer silahı başarıyla geliştiremediği vurgulandı.

Gazete, İran’ın neden böylesine teknik açıdan son derece zor bir alana yöneldiğinin net olmadığını kaydetti. Olası gerekçeler arasında, Tahran’ın geleneksel nükleer silah ilgisini gizlemek istemesi, uluslararası nükleer silahların yayılmasını önleme rejimlerini aşabilecek alternatif yolları araştırması ya da ileride farklı bir nükleer yol seçmesi durumunda süreci hızlandıracak bilimsel birikim elde etmeyi hedeflemesi yer aldı. Bir diğer ihtimal olarak ise İran’ın, pratikte uygulanabilir olmasa bile karmaşık nükleer fizik sorunlarında deneyim kazanmak istemiş olabileceği ifade edildi.

İsrail basınındaki bu iddialar, Washington Post’un bu hafta yayımladığı bir haberle de örtüşüyor. Gazete, ABD ve İsrail istihbarat servislerinin 2023 yılından itibaren İranlı bilim insanlarının füzyon temelli konseptler de dahil olmak üzere birden fazla nükleer silah yolunu araştırdığına dair bilgiler topladığını aktardı. Haberde, ABD istihbaratının, İran’ın siyasi liderliğinin nükleer silah yasağını kaldırması halinde daha hızlı geliştirilebilecek ilkel bir fisyon bombası üzerinde de çalışmalar yapıldığını değerlendirdiği, füzyon araştırmalarının ise daha çok “iddialı ve teorik” görüldüğü belirtildi. ABD ve İsrailli analistlerin, füzyon silahının “İran’ın kapasitesinin ötesinde” olduğu konusunda hemfikir olduğu kaydedildi.

Öte yandan ABD merkezli bir düşünce kuruluşu, uydu görüntülerinin İran’ın Natanz nükleer tesisinde yeni faaliyetlere işaret ettiğini bildirdi. Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü, Aralık ayında çekilen görüntülerde, Haziran ayındaki çatışmalarda zarar gören zenginleştirme tesisinin üzerine paneller yerleştirildiğinin görüldüğünü açıkladı.

İran ise nükleer programının barışçıl amaçlar taşıdığını savunmayı sürdürürken, Batılı ülkeler ve İsrail, Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin silahlanma riski doğurduğu görüşünde.