Mesut Yeğen: 'Rojova'da askeri ve siyasi bağlam değişiyor'

Suriye’nin kuzeyinde Kürtlerin yoğun yaşadığı Rojava bölgesinde siyasi ve askeri dengeler yeniden şekilleniyor. PYD lideri Salih Müslim’in “Ademi merkeziyetçilik tanınmazsa bağımsızlık talep ederiz” açıklaması, Ankara ve Şam’dan sert tepkiler alırken, uzmanlar bu çıkışın bölgede değişen güç dengelerinin bir yansıması olduğunu söylüyor.

Müslim’den bağımsızlık mesajı

31 Ağustos’ta Kurdistani Nwe gazetesine konuşan PYD lideri Salih Müslim, yeni Suriye hükümetinin ademi merkeziyetçiliği kabul etmemesi halinde bağımsızlık talep etmek zorunda kalacaklarını söyledi. Demokratik Suriye Güçleri’nin (DSG) dağıtılmasının da kabul edilemeyeceğini vurgulayan Müslim, “Bölgemizin kendi kuvvetlerimiz tarafından korunması gerekiyor” dedi.

Ankara ve Bahçeli’den sert çıkış

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2 Eylül’de gazetecilerin sorusu üzerine, “Yönünü Ankara’ya ve Şam’a dönenler kazanacak, kıblesini şaşırıp kendilerine yeni patronlar arayanlar kaybedecek” ifadelerini kullandı.

MHP lideri Devlet Bahçeli ise, “SDG/YPG, İsrail’in yörüngesindedir. Eğer Şam yönetimiyle imzaladığı mutabakata uymazlarsa, Ankara ile Şam’ın ortak iradesiyle askeri müdahale kaçınılmaz olur” açıklamasını yaptı.

Mutabakat uygulanmadı

10 Mart’ta DSG ile Şam merkezli geçiş hükümeti arasında imzalanan mutabakat, Kürt güçlerinin Suriye ordusuna entegrasyonunu ve bölgelerin Şam’a devrini öngörüyordu. Ancak bu süreç hayata geçirilemedi. Paris’te ABD ve Fransa’nın arabuluculuğunda yapılması planlanan görüşmeler de sonuçsuz kaldı.

Kürtlerin güveni zayıflıyor

BBC Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Mesut Yeğen, “Rojava’da askeri ve siyasi bağlam değişiyor” diyerek, Kürtlerin Şam yönetimine güvenini kaybettiğini söyledi. Yeğen, geçici devlet başkanı Ahmed Şara’nın dışlayıcı siyasetinin, Dürziler ve Alevilerle yaşanan çatışmaların DSG’yi daha sert bir tutum almaya ittiğini belirtti.

Gazeteci Wladimir van Wilgenburg da “Şam’ın Süveyda’da yaptıkları, Kürtlerin güvenini daha da zayıflattı” yorumunu yaptı.

Uluslararası aktörlerin rolü

Kürt Barış Enstitüsü’nden Meghan Bodette, ABD’nin Kürtlerin barışçıl biçimde yeni Suriye hükümetine entegre olmasını istediğini ancak merkeziyetçi modele dönüşün mümkün olmadığını söylüyor. Bodette’ye göre Washington’da “bir tür ademi merkeziyetçilik” fikri giderek daha fazla kabul görüyor.

İsrail’in de özellikle Dürzileri koruma gerekçesiyle Suriye’de düzenlediği saldırıların, DSG’yi Şam’a karşı daha güçlü hissettirdiği belirtiliyor.

Türkiye askeri operasyon yapar mı?

MSB Sözcüsü Tuğamiral Zeki Aktürk, DSG’nin Suriye ordusuna entegrasyon sürecine uyması gerektiğini belirterek, Türkiye’nin gerekirse askeri adımlar atabileceğini söyledi.

Ancak Prof. Dr. Yeğen, geniş çaplı bir Türk operasyonunun olası görünmediğini ifade ediyor:

“Bu, Suriye’de zar zor oluşmuş istikrarı yok edebilir ve Türkiye’yi İsrail ile karşı karşıya getirebilir. Türkiye daha çok Şam yönetimine lojistik ve askeri destek sunabilir.”

Türkiye’deki barış sürecine etkisi

Uzmanlar, Suriye’deki gelişmelerin Türkiye’deki PKK ile barış sürecine de yansıyabileceğini düşünüyor. Van Wilgenburg, “Şam ile DSG arasında çatışma çıkarsa, Türkiye’deki barış süreci çökebilir” diyor.

Yeğen ise, askeri müdahale olmadan da sürecin donabileceğini belirtiyor:

“DSG, 10 Mart mutabakatına karşı üst perdeden pozisyon alırsa, Türkiye’de barış süreci sona erebilir.”

Bodette ise, Türkiye’nin iç barışı sağlaması için dil, din ve yönetim haklarında reform yapmadan Suriye’deki Kürt varlığıyla yüzleşemeyeceğini vurguluyor.

Rojava’daki siyasi ve askeri tablo, hem Suriye içindeki Kürtler hem de Türkiye açısından kritik bir dönemece girmiş durumda. Bir yanda DSG’nin ademi merkeziyetçilik ısrarı, diğer yanda Ankara’nın toprak bütünlüğü vurgusu dikkat çekiyor. Uzmanlara göre, ABD ve İsrail’in etkisiyle Rojava’da merkeziyetçi modele dönüş zor görünüyor; bu durum Türkiye’deki barış sürecini de doğrudan etkileyebilir.