Afrin’de Kürtçe Eğitim Sessizce Sonlandırıldı

Suriye’nin kuzeybatısındaki(Rojava) Afrin bölgesinde, Geçiş Hükümeti’ne bağlı Eğitim Bakanlığı’nın aldığı kararla Kürtçe dil eğitimi tüm okullardan kaldırıldı. Yerel kaynaklar, kararın resmi bir açıklama yapılmadan, uygulama yoluyla devreye sokulduğunu bildirdi.

2018 Öncesi: Kürtçe Eğitimde Bir Dönüm Noktası

Türkiye’nin 2018’deki Afrin harekâtı öncesinde bölge, Kürtlerin kültürel ve dilsel haklarını geliştirdiği en önemli merkezlerden biri olarak görülüyordu.

2011’den itibaren Kürtçe eğitim resmî hale gelmiş, 2016 yılına gelindiğinde ise tüm dersler Kürtçe olarak verilmeye başlanmıştı. Afrin aynı zamanda Suriye’nin ilk Kürtçe üniversitesine ve öğretmen yetiştirme enstitüsüne de ev sahipliği yapmıştı.

Mart 2018’de Türkiye’nin bölgeyi kontrol altına almasının ardından yaklaşık 300 bin Kürt yerinden edilmiş, eğitim sistemi de köklü biçimde değiştirilmişti.

Başlangıçta sınırlı Kürtçe kurslarına izin verilse de, ilerleyen yıllarda Kürtçe dersler haftada iki saate indirilirken, Türkçeders saati dörde çıkarılmıştı.

“Müfredat Birliği” Gerekçesiyle Yasak

Son aylarda Geçiş Hükümeti Eğitim Bakanlığı, ülke genelinde “müfredat birliği” adı altında yeni bir adım attı. Ancak bu karar, Kuzey ve Doğu Suriye (Rojava) Özerk Yönetimi’nin kontrolündeki bölgeler dışında uygulandı ve Afrin’de Kürtçe derslerin tamamen kaldırılmasıyla sonuçlandı.

Bakanlık kararı kamuoyuna açıklamazken, gerekçe olarak “müfredat standardizasyonunu” gösterdi. Ancak yerel öğretmenler bu adımı “siyasi bir manevra” olarak nitelendirdi.

İronik bir biçimde, söz konusu kararın altında imzası bulunan mevcut eğitim bakanının Afrinli bir Kürt olması da dikkat çekti.

Ankara’nın Etkisi Artıyor

Afrin’de eğitim alanında Türkiye’nin etkisi giderek artıyor. Gaziantep ve Hatay üniversiteleri bölgede şube açarken, Yunus Emre Enstitüsü gibi kurumlar da Türk dili ve kültürünü teşvik ediyor.

Afrin’deki eski Kürtçe öğretmen yetiştirme enstitüsünün Kürtçe bölümü ise tamamen kapatıldı.

Tepkiler ve Eleştiriler

Yerel eğitimciler kararı, “kültürel hakların sistematik biçimde geriletilmesi” olarak değerlendiriyor. Bir öğretmen, “Eğer hükümet Kürtlerle güven inşa etmek istiyorsa, sembolik değil, pratik adımlar atmalı. Kürtçeyi okullardan kaldırmak, birlikte yaşama inancını yok eder,” dedi.

Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) de Geçiş Hükümeti’ne kararını geri çekme çağrısında bulundu. ENKS, Kürtçe eğitimin “temel bir insan hakkı” olduğunu vurgulayarak, “Afrin gibi Kürt nüfusun çoğunlukta olduğu bölgelerde Kürtçenin yasaklanması, özgürlük ve adalet ilkeleriyle çelişiyor,” açıklamasını yaptı.

Birleşmiş Milletler’den Tepki

BM Genel Sekreteri Sözcü Yardımcısı Farhan Haq, karar hakkında yaptığı açıklamada, “Birleşmiş Milletler, dünyanın her yerinde insanların kendi dillerini konuşma ve öğrenme hakkına güçlü biçimde inanıyor,” dedi.

Afrin’de yerel eğitim müdürlüğüne göre bölgede 293 okulda 110 binden fazla öğrenci eğitim görüyor. Ancak yeni müfredat politikasıyla birlikte yerel halk ve yönetim arasındaki güven uçurumu büyüyor.

Gözlemciler, bu tür uygulamaların bölgedeki kültürel gerilimleri derinleştirdiğini ve “eşitlik ve çoğulculuk” söylemlerinin inandırıcılığını zayıflattığını belirtiyor.