İran destekli İHA saldırıları Irak’ı Tahran’dan uzaklaştırıp Washington’a yakınlaştırdı

İran destekli milisler tarafından temmuz ortasında gerçekleştirilen İHA saldırıları, Irak’ın Kürdistan bölgesindeki ABD şirketlerine ait petrol sahalarını hedef aldı. Sarsang sahasını işleten HKN Energy ile Hunt Oil’e yönelik dört gün süren saldırıların ardından bölgedeki üretimin neredeyse yarısı durdu.

Washington, uzun süredir Bağdat’ın İran yanlısı milislere karşı yeterince adım atmadığını düşünüyordu. Bu saldırılar, ABD yönetiminin tepkisini sertleştirerek Bağdat’a baskıyı artırmasına neden oldu. Dokuz farklı kaynağa göre bu baskı, sonuçta Irak’ı 2023’ten beri kapalı olan Kürdistan petrol ihracat boru hattını yeniden açmaya zorladı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun Bağdat’a “kritik bir tercih anına gelindiğini” ilettiği belirtiliyor.

ABD’nin boru hattının yeniden devreye alınmasını istemesinin üç nedeni vardı: Kürdistan’daki ABD şirketlerine destek sağlamak, küresel petrol fiyatlarını aşağı çekmek ve hattın kapalı kalmasıyla artan kaçak petrol akışının İran ve vekillerine sağladığı geliri engellemek.

Saldırıların ardından ABD Başkanı Donald Trump yönetimi baskıyı daha da artırdı. ABD temsilcileri, boru hattı yeniden açılmazsa Iraklı enerji yetkililerine yaptırım uygulanabileceği mesajını verdi. Yoğun baskı sonucunda 17 Temmuz’da ön anlaşma sağlandı; petrol akışı ise 27 Eylül’de yeniden başladı.

Iraklı yetkililer saldırıları üstlenen bir grup olmadığını belirtse de, güvenlik birimleri bunun güçlü bir İran yanlısı milis tarafından gerçekleştirildiğini rapor etti. Bağdat’ın milislere “saldırıların tekrarı doğrudan hükümetle çatışma anlamına gelir” uyarısı yaptığı bildirildi.

Olay, ABD’nin Irak’taki enerji çıkarlarının bölgedeki diplomasi ile ne kadar iç içe geçtiğini ortaya koyuyor. ABD yönetiminden bir kaynak, “Bu ülkeye çok yatırım yaptık. Bunun karşılığının alınmasını bekliyoruz” diyerek Washington’un tutumunu özetledi.

İran’ın bölgedeki nüfuzu ise son dönemde zayıflamış durumda. Hem İsrail’in İran ve vekillerine yönelik saldırıları hem de bölgesel dengelerdeki değişim, Tahran’ın etkisini sınırlıyor. Bununla birlikte, boru hattı anlaşmasının aralık sonunda yeniden gözden geçirilecek olması, sürecin kırılgan yapısını koruduğunu gösteriyor.

Irak-Türkiye petrol taşımacılığının yasal temelini oluşturan 1973 tarihli anlaşmanın gelecek yaz sona erecek olması ise tabloyu daha da karmaşık hale getiriyor. Bağdat aynı zamanda Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin HKN Energy ve WesternZagros ile yaptığı yeni doğal gaz anlaşmalarına karşı çıkıyor ve bunlara karşı yasal süreç başlatmış durumda.

Tüm bu gelişmelere rağmen, Washington ile Bağdat arasındaki ilişkilerde iyileşme işaretleri görülüyor. ABD, 19 Ekim’de Irak için yeni bir özel temsilci atadı; ExxonMobil ise ülkeye geri dönerek güneydeki petrol sahalarında genişleme çalışmalarına katkı sunmayı kabul etti.

Exxon CEO’su Darren Woods, Londra’daki bir toplantıda, “Önemli bir ilk adım attık. Önümüzde uzun bir yol var ama iyimseriz” diyerek gelecek işbirliğinin sinyalini verdi.