7 Ekim’in Yarattığı Deprem: Ortadoğu’da Güç Dengeleri Nasıl Değişti?

Dünya, 7 Ekim 2023’te “benzeri görülmemiş” bir askeri operasyona uyandı. Bu operasyon, bölgesel güvenlik dengelerini sarstı ve İsraillilerin kalplerine korku saldı; çünkü Arap-İsrail çatışmaları tarihindeki en yüksek kayıp ve rehin alma oranlarından biri yaşandı.

Hamas tarafından gerçekleştirilen bu operasyon, Mescid-i Aksa ve Batı Şeria’daki gerilimlerin artmasının ardından geldi. Medyada “7 Ekim” olarak anılırken, “Direniş Ekseni” destekçileri operasyonu “Aksa Sel’i” olarak adlandırdı; siyasi, askeri ve güvenlik alanında bir dönüm noktası olarak nitelendirildi. Bu operasyon yalnızca Hamas’ın kalesi Gazze ile sınırlı kalmayıp tüm bölgeyi etkileyen bir savaşı başlattı.

7 Ekim’in Yankıları: Ortadoğu’da Güç Dengeleri Nasıl Değişti?

İkinci yıldönümüne yaklaşılırken, Ortadoğu’daki siyasi, güvenlik ve askeri dengelerde büyük değişiklikler yaşandı. Tel Aviv, Netanyahu yönetiminde, olayın ilk anından itibaren savaş hazırlıklarına başladı ve Gazze’deki operasyonuna “Demir Kılıç” adını verdi. İsrail saldırıları yalnızca Gazze ile sınırlı kalmadı; Batı Şeria, Lübnan’ın güneyi, Suriye’nin güneyi ve Yemen’de Husiler hedef alındı. Ayrıca İran’a karşı 12 günlük bir savaş yürütüldü ve Doha’ya yönelik saldırılar gibi ciddi bir tırmanış yaşandı. Bu süreç, İsrail’in özür dilemesi ve ABD’nin güvence vermesiyle sonuçlandı ve iki yıl içinde Ortadoğu’daki çatışma haritaları, ittifaklar ve dengeler değişti.

Hamas ve Hizbullah’ın Yıpranışı

Uzmanlar, iki yıldır süren savaşın Hamas’ın yıllar içinde kazandığı askeri kapasitesini büyük ölçüde azalttığını belirtiyor. Altyapısının yaklaşık %70’i tahrip edildi; tüneller, komuta ve kontrol merkezleri yok edildi. Önde gelen liderler, bunlar arasında Yahya Es-Sinvar, Muhammed Deif ve İsmail Heniye de dahil olmak üzere öldürüldü.

Hamas, Trump planı çerçevesinde askeri kanadı olmadan, yalnızca siyasi bir yapı olarak hareket etme ve Gazze yönetiminde rol almama ihtimali üzerinde görüşmeler yürütüyor; bu, hareketin çatışma denkleminden kısmen çıkması anlamına geliyor.

Benzer şekilde, Hizbullah da İsrail’in yoğun saldırılarıyla benzeri görülmemiş bir askeri yıpranmaya uğradı; komuta merkezleri ve cephanelikler hedef alındı. Önemli bir kırılma noktası, lider Hasan Nasrallah’ın öldürülmesiyle yaşandı ve parti içinde büyük bir liderlik boşluğu oluştu.

Esad Rejiminin Zayıflaması

Uzmanlar, Esad’ın dolaylı olarak 7 Ekim operasyonları ve sonrasındaki gelişmeler nedeniyle zayıfladığını belirtiyor. İran, müttefiklerini korumakta zorlanırken, diplomatik olarak da nükleer dosya üzerinde yoğunlaştı. Suriye, uzun yıllar süren İran etkisinden uzaklaşıp hassas bir konuma geldi.

Rusya, dramatik gelişmeleri yakından izledi, ancak önceliklerini Ukrayna savaşına kaydırdı ve Esad’a olan desteğini kademeli olarak azalttı. Esad rejiminin çöküşü, Ortadoğu’daki dönüşümlerde kritik bir dönemeç oldu; yeni rejim, İsrail dahil tüm cephelerde istikrar ve müzakere yönünde adımlar attı.

Husiler ve Meşruiyet Arayışı

Sana’a’daki izole Husiler, Gazze savaşı sayesinde ulusal ve bölgesel gözlemcilere kendilerini göstermeye çalıştı. Kızıldeniz’de askeri faaliyetler düzenlediler ve İsrail’e roket saldırıları yaptılar; ancak bu hamleler çoğunlukla İsrail ve ABD’nin karşılığıyla sonuçlandı ve askeri kapasitelerini yitirdiler. İran da desteğini kısıtladı, böylece Husiler kısa süreli bir “şöhret” elde etti ancak hızla yıprandı.

Irak’taki Milisler

Irak’taki milisler, doğrudan çatışmaya girmemiş olsa da hareket özgürlüğü ve sembolik nüfuzlarını kaybetti. 7 Ekim sonrası gelişmeler, onları daha temkinli olmaya zorladı. Irak hükümeti de milislerden çevresel çatışmalara karışmamalarını talep etti.

Tel Aviv ve Ankara Arasındaki Gerilim

7 Ekim, İsrail ve Türkiye arasında ilişkilerin gerilmesine yol açtı. Türkiye, İsrail’in Gazze operasyonlarına hem resmi hem halk düzeyinde tepki gösterdi. Bu durum, iki ülke arasındaki işbirliği ve diplomatik ilişkileri olumsuz etkiledi; istihbarat, askeri ve siyasi işbirliği neredeyse durma noktasına geldi.

Azınlıkların Talepleri

Bölgesel gelişmeler, Kürtler, Aleviler ve Dürziler gibi azınlıkların siyasi taleplerini artırdı. Esad’ın zayıflaması, bu gruplara kendi işlerini yönetme ve bağımsızlık için fırsat sundu. İsrail, Dürzilerin haklarını savunma gerekçesiyle müdahalelerde bulundu. Kuzey Suriye’de Kürtler ABD desteğiyle bölgelerini yönetiyor ve yıllardır hak talep ettikleri konularda müzakereler yürütüyor.

7 Ekim ve sonrasındaki gelişmeler, Ortadoğu’da siyasi ve güvenlik ortamını yeniden şekillendirdi; azınlıklar ve bölgesel aktörler, kendi pozisyonlarını yeniden düzenleyip daha fazla özerklik elde etme arayışına girdi.