Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu…

Kürdlerdeki, özellikle Kürd yöneticilerdeki lüks yaşam, bana her zaman Mele Mustafa Barzani’nin bir sözünü hatırlatır. 11 Mart 1970 Anlaşması’nın ilk ayları… Bir gün, İsa Suvar, çok lüks bir arabaya binerek, Mele Mustafa Barzani’yi Glala’daki karargahında ziyarete gelir. Mele Mustafa Barzani İsa Suvar’ı bu şekilde görünce çok şaşırır. Karargahtan çıkarak arabasından inmekte olan İsa Suvar’a yaklaşır, İsa der, ‘dağlardan dağlara, mağaralardan mağaralara dolaştığımız günleri unutma. Daha herşey bitmedi…

İsmail Beşikci

24.12.2020, Per | 07:41 [ Güncellenme: 24.12.2020, Per | 12:40 ]

Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu…
Makaleyi Paylaş

Irak Parlamentosu’nda, Dış Borçlanma Yasa Tasarısı, Küd milletvekillerinin tepkisine rağmen Şii ve Sünni Arap milletvekilleri tarafından kabul edilmişti. Bunun üzerine, Kürdistan Demokrat Sosyalist Partisi Lideri Muhammed Hacı Mahmud, Kürdistan hükümetine ve Irak Parlamentosu’ndaki Kürd milletvekillerine bir açıklama yapmıştı. Kürd hükümetine ve Irak Parlamentosundaki Kürd milletvekillerine üç öneride bulunmuştu.

1 – Artık Irak hükümetinden bütçe ve maaş istenmemeli.

2 – Kürtler Bağdat’tan çekilmeli.

3 – Kürdistan Bölgesi kendi ekonomisini oluşturmak için hızla örgütlenmeli. (nerinazad, 12 Kasım 2020)

Kürdistan Demokrat Sosyalist Partisi lideri Muhammed Hacı Mahmud, düşüncelerini şu şekilde dile getirmişti. ”…Irak Parlamentosu, Kürt parlamenterlerin boykotuna ve yasal çoğunluk sağlanmamasına rağmen, Erbil-Bağdat arasındaki anlaşmaya aykırı olan dış borçlanma yasa tasarısını onayladı. Yasa tasarısında Kürdistan Bölgesi’ne gönderilmesi öngörülen 320 milyar dinar maaş bütçesi iptal edildi.

Konu hakkında yazılı bir açıklama yayımlayan PDSK Genel Sekreteri Muhamed Hacî Mahmûd, Irak Parlamentosu’ndaki Şii ve Sünni partilerin aralarındaki düşmanlığa rağmen, birlik olup Kürdistan Bölgesi’nin bütçesini kesme amacıyla şövenist bir karara imza attıklarını söyledi.

Alınan karara sert tepki gösteren Muhamed Hacî Mahmûd sözlerini şöyle sürdürdü: “Tüm Kürdistan gelirleri, topraklarını Irak’a teslim de etsek Bağdat hükümeti, Kürdistan Bölgesi’nin bütçesini ve meşru haklarını vermeye hazır değildir. Bugün Irak’taki Şii ve Sünnilerin kendi aralarındaki düşmanlık her zamankinden daha fazladır. Ancak, söz konusu Kürdistan Bölgesi’nin haklarının geri alınması ve maaşlarının kesilmesi olunca hepsi tek yürek ve tek ses oluyor.”

***

Burada Muhammed Hacı Mahmud’un birinci ve üçüncü önerileri üzerine bir değerlendirme yapmak istiyorum. Ben de, Kürdlerin durmadan Bağdat’tan maaş ve bütçe istemelerinin sakıncalı olduğu kanısındayım. Bu çerçevede Kürdler kendi ekonomilerini düzenlemeye, oluşturmaya bakmalıdır.

Bugüne kadar, birçok Kürd heyeti, maaş ve bütçe için Bağdat’a gidip gelmiştir. Bütçe, maaş, petrol, peşmerge maaşları vs. konularında görüşmeler, anlaşmalar yapıldığı açıklanmıştır.

Birçok defa da Bağdat’dan Hewler’e heyetler gelmiş, aynı konularda görüşmeler anlaşmalar yapıldığı açıklanmıştır.

Bunlara rağmen birkaç ayda bir bu konu tekrar gündeme gelmektedir. Bağdat’ın maaşı ve bütçeyi göndermediğinden yakınılmaktadır. Bu Kürdistan Bölgesel Yönetimim için büyük bir sakıncadır. Özerk yapıyı aşındıran, özerk yapıda gedikler açan bir durumdur. Bunun için, Kürdistan Bölgesel Yönetimi, kendi ekonomisini oluşturma, düzenleme yoluna bakmalıdır. Kürd petrolünü Bağdat’a teslim etmemek, petrol ihracatını bizzat sürdürmek çok önemlidir.

Maaş ve bütçe konularını Bağdat’ın sürüncemede bırakmasının, bilinçli bir tutum olduğunu, esas amacın da özerk yapıyı aşındırmak, sürekli olarak Kürdleri Bağdat’a el açmak durumunda bırakmak, Kürdleri, Bağdat’a mecbur kılmak olduğunu düşünüyorum.

Hewler ve Bağdat arasındaki ilişkilerin önceden yapılan anlaşmalarla tıkır tıkır yürüyen, hiçbir pürüz içermeyen bir süreç olduğu da düşünülebilir. Böyle bir varsayım da düşünülebilir. Günümüze kadar gelen uygulamalardan bunun hiçbir zaman yaşama geçmeyecek bir proje, bir varsayım olduğu açıktır. Böyle olsa bile, yine de Hewler’ Bağdat’tan maaş ve bütçe istememelidir. Hewler, kendi ekonomisini oluşturma yolunda çaba harcamalıdır. Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ni ayakta tutacak çaba budur.

Bu çerçevede tarım, hayvancılık, turizm geliştirilmelidir. Bölgede et tüketimi çok yüksektir. O zaman Kürdler eti ithal etmeyip kendileri üretmenin yolunu bulmalıdır.

Herkes, maaş beklentisi içinde olmamalıdır. Tarımda, hayvancılıkta turizmde emek sarfetmek önemli olmalıdır.

Hewler, Süleymaniye, Duhok gibi büyük şehirlerde, otellerde, lokantalarda, kefelerde, Bengladeş’ten, Filipinlerden, Uzakdoğu’dan gelen garsonlar çalışmaktadır. Kürdler de bu alanlarda çalışarak geçimlerini temin edebilirler. Bu alanlarda çalışarak ailenin geçimini temin etmek, her ay maaş beklentisi içinde olmaktan çok daha onurludur. Kürdler Avrupa’ya göçtükleri zaman, herhangi bir işte çalışmıyorlar mı? O zaman bu çalışma bizim onurumuzu zedeliyor, diyorlar mı? Kürdler bazı geleneksel davranışlarını sorgulamalıdır.

Bunun dışında Kürdler sofra israfı konusunu, yemeklerin neden arttığını uzun uzun düşünmelidir. Bu israftan vazgeçilmelidir.

Kürdler, birbirinden geniş evlere sahip olma, evleri türlü-çeşitli mobilyalarla donatma anlayışından da uzaklaşmalıdır. İki adımlık yolu özel arabalarla katetme, sadece ekonomik bakımdan değil, sağlık bakımından da sakıncalıdır.

Bugün, çocuklar için verilebilecek en iyi şey eğitimdir. İyi bir eğitim alan çocuk/genç kendi geleceğini kurar. ‘Bir evde çocuklar için olsun’, ‘bir araba da çocuklar için olsun’, ‘çocuğun bankada hesabı da olsun…’ Bir ev bir araba da öbür çocuk için olsun…’sakat bir anlayıştır.

Kürdler, özellikle Kürd yöneticiler, mal-mülk biriktirme hırsından uzaklaşmalıdır. Bu yolda İsrail yöneticilerini örnek almaları önemlidir. Örneğin Golda Meir’in, ( 1898-1978) hayatı Kürdler için ilham verici olmalıdır.

Bütün bunların ötesinde Kürdler, örneğin Afrika’da, anti-sömürgeci mücadelenin, ulusal kurtuluş mücadelesinin nasıl geliştiğini iyice incelemelidir. Örneğin 1940’ların sonlarında, Kenya’da bu mücadele nasıl gelişmiştir, konusunun incelenmesi Kürdler için önemli olmalıdır. (x)

Sömürge bile olamamış, bu kadar büyük bir nüfusa rağmen dünya uluslar ailesine katılamamış bir toplum için en gerekli olan yaşamsal kategori, en iyi değer özgürlüktür. Bu özgürlüğe ulaşabilmek için bazı mahrumiyetlere de katlanmak gerekir.

Çocuklara verilebilecek en iyi, en değerli armağan özgür bir Kürdistan olmalıdır.

***

Kürdlerdeki, özellikle Kürd yöneticilerdeki lüks yaşam, bana her zaman Mele Mustafa Barzani’nin bir sözünü hatırlatır. 11 Mart 1970 Anlaşması’nın ilk ayları… Bir gün, İsa Suvar, çok lüks bir arabaya binerek, Mele Mustafa Barzani’yi Glala’daki karargahında ziyarete gelir. Mele Mustafa Barzani İsa Suvar’ı bu şekilde görünce çok şaşırır. Karargahtan çıkarak arabasından inmekte olan İsa Suvar’a yaklaşır, İsa der, ‘dağlardan dağlara, mağaralardan mağaralara dolaştığımız günleri unutma. Daha herşey bitmedi…’(xx)

Daha herşey bitmedi… Kanımca, bu çok önemli bir söz, çok önemli bir hatırlatmadır.1970-2020. Arada geçmiş 50 yıl. Durmadan Bağdat’tan maaş-bütçe beklentisi içinde olmak her şeyin bitmediğini açıkça gösteriyor. Bunun dışında böyle bir beklenti içinde olmak, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin özerk yapısını zedeliyor, özerk yapıyı laçkalaştırıyor.

(x) 1940’lerın sonları, 1950’lerin başları… Kenya’da İngilizlere karşı Ulusal Kurtuluş Mücadelesi, Mau Mau Hareketi sürüyordu. Mücadeleye katılanların büyük bir kısmı cezaevine konulmuştu. Halkın büyük bir kısmı, komşu ülkelere sığınmışlardı, mülteciydi. Çok ağır bir yoksulluk vardı. Ama bunlara rağmen başkent Nairobi’de ulusal kurtuluş yürüyüşleri, gösteriler yapılıyordu. İngilizlerin elinde otomatik tüfekler, Keryalıların elinde değnekler vardı. Her yürüyüşte onlarca Kenyalı yaşamını yitiriyordu. Ama bunlara rağmen mücadele, bağımsızlık yürüyüşleri, gösteriler de sürüyordu. Yürüyüşler çıplak ayalarla yapılıyordu.

1940’ların sonları 1950’lerin başları… Kenyalılar için, Özgürlüğün ekmekten çok daha önemli olduğu yıllar… Kenya tam olarak 1963’de bağımsızlığına kavuştu. (Baskın Oran, Azgelişmiş Ülke Milliyetçiliği, Kara Afrika Modeli, Bilgi Yayınları, Ankara, 3. basım, Ocak 1977 s. 149-152)

(xx) İsa Suvar bir peşmergeydi. Çok önemli bir komutandı. Mele Mustafa Barzani’ye çok yakın bir komutandı. 1947’de, Mele Mustafa Barzani ile birlikte, Sovyetler Birliği’ne iltica eden peşmerge grubu içinde yer almıştı.. İsa Suvar’ın eşi Molga Rustu. 1958’de, Sovyetler Birliği dönüşünde, İsa Suvar ve eşi Molga, birlikte Kürdistan Demokrat Partisi’ne, 1961’ de de birlikte peşmergeye katılmışlardı.

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.

12311 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:06:40:26

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Son Gelişmeler Üzerine Türkiye’de Üniversite İbrahim Kaypakkaya Anması Değinmeler 3 Kürdistan'a Sor Malazgirt ve Kürtler Kurdiana Düğümü Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu IV Köklere Yolculuk Toprak Temelli Milliyetçilik Kürdlerin Geleceği Konusunda Birkaç Söz Antik Kürdistan Din Ve Bilim Karakoçan (Dep) ve Yayladere (Holhol) İle İlgili İki Kitap Uludere (x) Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Kürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Saatin İçindeki Sır Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme ‘Kürt Çalışmaları…’ Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine Hong Kong, Kürdistan ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Cevat Geray’a Sevgi… Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Özyönetim Üzerine... Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x