Tabi bu islamlaştırma girişimi, II. Abdülhamid dönemiyle de başlamadı. Daha önce, Osmanlı ve İran İmparatorluğu arasındaki savaşa kadar uzatılabilinir. Hatta, 11. yüzyılda, Abasilerin, Êzidi, Rêya Heqîye ve Yaresan pirlerini teslim alma, onlar üzerinde Mezopotamya'dan Rumeliye kadar yerleşen Batiniler üzerinden, islamiyete evriltilmiş Mitra inancı kollarını(Rêya Heqîyê, Êzdîyatî, Yaresanî, Dûrza/Durzi), teslim alma girişimi başlatılmış ve buna karşı koyacak kurumsal bir direniş de gösterilememiştir. Ancak, 10-11 yüzyıla kadar, başta Yaresaniler olmak üzere, Mitra inançlı pîrler üzerindeki baskı, teslim alma ve misyonerleştirme (Ebul Vefa, Şeyh Adî vs.) ve bu misyonerleştirme girişimleri, önemli oranda, bu inanca karşı İslami projeler jle başarılı olmuştur. Ancak inanç sahipleri, takiye yapar duruma düşmelerine rağmen, içten içe öz varlıklarını zihinlerinde silip atmamış ve gizliden gizliye yaşamlarında korumuşlardır. Bu koruma bugüne kadar süregelmiş olmasına rağmen, önemli kırılmalar, yozlaşmalar, çürümeler, biyatlar, takiye eşliğinde devam etmiştir.
Bu arada, İran Safevi Devletine bağlı Şiia/ Kızılbaşlık, diğer tarafta Osmanlı Devletine bağlı olan Hacı Bektaşi Veli tarikatları ile Mitra inancı, iki imparatorluk arasında, çekiştirilip, sönümlenmeye başlamış, İslami iki imparatorluk tarafından, mezhep zeminine çekilerek, bir tarafta Müslümanlaştırmak üzere teslim almak, diğer tarafta, kendi imparatorluk savaşlarında, güç olarak birbirlerine karşı kullanma politikası, Mitra inançlı insanlara dayatılmıştır.
Dayatmanın hedefindeki Reya Heqîye inançlıların da bu çekişmeden Safevi saflarında yer alarak Şiia Müslümanlıktan derin etkilendiklerini, sözlü kültürlerine yerleşen literatürlerinden ve aldıkları isimlerden, bunu anlamak güç değildir.
Kısacası Bektaşilik, Osmanlı Devletinin elinde, Mitra inancını Müslümanlaştırma kurumu gibi örgütlendirilmiş, misyon bir tarikat idi. Şimdi de Cemevleri üzerinde, Türkleştirme ve Türkçü ırkçı ideolojinin bir misyonu olarak, Kürtlere ve Batıl inançlılara karşı kullanılmakta olan "ülkücü" ismini almadan, Türkçü ülkücü amaçlara hizmet etmek üzere, Kürtlere ve Rêya Heqîyê inancına karşı kullanılır durumdadır.
Bütün bu misyonlar üzerinde, Mitra kökenli inançlar çürütülmekte, kırılmakta ve içeriğinden boşaltılarak pûç edilmektedir.
Cunanlılar da önemli ölçüde bu kıskacın içine alınmıştır.
-III-
Cunan mıntıkası, tarih boyunca kendini devletten koruyarak, 1970'e kadar gelmiştir. Bütün eğitimsizlik ve içerde yetişmeyen, yaşayamayan aydınlanma yoksunluğu ile yakasını Müslümanlığa kaptırıp, sesiz bir yozlaşmaya sürüklenmesine rağmen, kısmen de olsa Rêya Heqîyê inancında sebat etmiştir. Yaşam ve ilişkileri esas olarak Rêya Heqîyê yaşam ve kültürü üzerinde yürütülmüştür.. Tek tük insanların arada bir gösteriş için kıldıkları namaz, görünmez nitelikte idi. Bayramdan Bayrama, 30 yaşın üzerindekilerden bazı köylüler, göstermelik bir tarzda, namaz kılar görünürdü. Ancak, namaz kılanlar bile hallerine güler, içtensizliklerini açığa vuruken, diğer köylerdeki Rêya Heqîyê inançlılar Cunanlıların kıldığı bu namazı kendilerine yakıştırmıyor ve ters karşılıyorlardı. Ancak onlarda da, daha çok şiia Müslüman rituellerine göre yaşayarak, 12 Imam yasını tutuyor ve ikili inançları, kafaları karışık olarak yaşıyorlardı. Gelen pirlerin telkinleri üzerine, Şiia ritüellerini yerine getiren tek tek insanlar, Cunan'da yer yer yaşarken, bunu bütünüyle içselleştirmeden, ağırlıklı olarak Rêya Heqîyê inancı ile iç içe yaparlardı.
Tabi 12 Eylül 1980'e kadar, bu ibadetlerini, dualarını başta kadınlar olmak üzere, hemen herkes en iyi bildikleri kadim ve ana dilleri olan Kürtçe olarak okurlardı. İlk okulu bitirenler bile, Okulda yasaklanan, konuşanların dayaktan da öte adeta öğretmenler tarafından işkenceden geçirilmesine rağmen, Türkçe konuşulmayan bir dil idi.
II. Dünya savaşına doğru, daha doğrusu Soy ismi yasasından sonra, Cunan'da da askere götürülen insanlar oldu.. Askere gitmek, ölüme gitme kadar ağır gelirdi Cunanlılara. Çünkü orada da Türkçe öğretmek için adeta işkenceye götürülür, her cinsten ağır işlerin yaptirıldığı, aşağılandıklarını tüm gizlemelerine rağmen, anlatımlarında açığa vuruyorlardı.
Aynı dönemde, Kürtçe konuşanlardan, 10 kuruş, 20 kuruş, 25 kuruş ceza keserek, yanı sıra "cahil", "eşek sıpası/kıro" ve utanç verici küfürler ederek, Kürtçe yasağı tüm gayrı insanı uygulamalar ile sürdürülüyordu.
1970'lerden sonra, İstanbul başta olmak üzere, Türkiye'nin metropollerine mevsimlik işçi olarak gidip, sonra köylere dönenler, birlikte bozukça öğrendikleri Türkçeyi de ağır aksak köye taşımaya başladılar. Türkçe konuşanlar, sanki ayrı ve elit bir kesimmiş, Türkçeyi öğrenmiş olmanın "bir üstünlük" olduğu psikolojisine kendilerini kaptırmış, kendine kibirli bir tutum giderek oluşuyor ve yerleşiyordu.. Bunu az sayıda lise, Öğretmen Okulu vs. giden öğrenciler de tetikliyor ve ana dillerini aşağılar duruma düşmüşlerdi. Köyde okuyan öğrenciler de artık Türkçeyi öğrendikçe, akıcı ve düzgünce konuştukları Kürtçe, onlara cazip gelmeyen, dikkatlerini Türkçe'de yoğunlaştırmaya başladılar. Bu süreç, 1980'lerde giderek yoğunlaştı. Sonraki süreç, Türkçe bilmeyen yaşlıların ölmerine paralel olarak, Türkçe konuşanlar çoğalıyor, Kürtçe konuşanlar azalıyordu. 1990'larda bir ailede Türkçe bilmeyen yaşlılar, Kürtçe bilmeyen Torunlar arasında Tercüman olan 30-40 yaşlarında anne babalar bir çatı altında yaşar oldu. Kendi diline tutunamayanlar bir gençlik, Kürt ulusal duygularından, dilinden yabancılaşan bir jenerasyon ortaya çıktı. Bu süreç Kürt dilinin kırıma uğradığı, metropollerde dil karımının sert bir şekilde gerçekleştiği bir dönem oldu. Kürt dil kırımı, kendıne yabancılaşma, korku ile de birleşince, kültürel olmanın yanında, dil ve davranış olarak, Kürt düşmanlığı yapan cahş, vahş, çürütülmüş ve puç bir jenerasyon türetildi. Bu kesim, kendisi ile Kürt düşmanı, ırkçı, söven, faşist resmi ideolojiyi içselleştirerek, bırakalım kendi muhafazakarlığını, düşmanın muhafazakarlığının saflarına sünediler. Toplumda çıkan bir kaç Kürt yurtseveri, bu sürece bariyer olmaya gücü yetmiyordu.
Bu dil karımı ve kültürel devşirme ve hiçleşmenin dibe vurumu idi.
Bu dönem, Cemşid Bender (Mehdi Halıcı), Prof. Dr. Huseyin Bektaş, Yayıncı Ahmet Önal, Fahrettin Dolçek vs. aydınlarını çıkarmıştır. Önemli bir mücadele geleneğini de yaratan, emek veren insanlar da var olmuştur. Ancak bu durum, önemli bir lümpen kesimde, bu yozlaşmaya paralel olarak, kendi değerlerine ve Kürt yuryseverlerine hakaretlerin, küfürlerin, kendi Kürt kimliğini bilinçli-bilinçsiz sömürge insan zihniyeti ve belki ondan beter aşağılayanları da az sayıda olmadı.
Şimdi, insanların yeniden kendine döndüğü, aidiyetini yeniden keşif ettiği bir süreç yaşıyoruz. Ancak, bu uyanış, kültürel piçleşmenin, çürümenin ve yabancılaşmanın önüne ne kadar set olabilr?
En önemlisi, ulusal kimlikte dilin birincil önemde olduğu bilinirken, bu derece dil kırımına uğramış, çocukların dili olmaktan çıkmış, tarihi karşısında kendini sıfırlamış bir durum nasıl yeniden kendine gelir?
Gelir, ama tedavisi için acil davranılırsa!
En önemlisi, ulusal kimlikte, dilin birincil önemde olduğu bilinirken, bu derece dil kırımına uğramış, çocukların dili olmaktan çıkmış, tarihi karşısında kendini sıfırlamış bir durum nasıl kendine gelir?
Rêya Heqiyê literatürünün yerine, adeta Hanefi Sünni dil giderek yeni gençliğe şırınga edilmiş durumda.
Böylesine kayıp olunmuş, bir kültürel hiçleşmenin tedavisi için acil davranılmzsa ne olur?!
Burada dil kırımı ve kültürel hiçleşme sorununu, Cunan üzerinde anlattım. Ancak berzer bir süreç, sadece Cunan'da değil, başta Rêya Heqîyê inançlı Kürt köylerinin çoğunda aynı durum yaşanmaktadır. Bu durum Yakın Doğu'da yaşanan soykırımlar için mini bir misaldır. Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
3726 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:15:34:50
Buyrun Cevaba!
Kürt Dili, Folklorü Ve Ulusu
Devlet'in Çağrısı Ve Öcalan'ın Cevabı
Kürtlere Tepeden İtham!
Düşünce Üretmek!
Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve!
Milliyetçilikte Tasnif ve Tahrif!
‘Xorasan Türkü’ ya da ‘Alevi Milleti’ Yalanı!
Tarık Ziya Ekinci Abi!
Kürt Modernizmi!
Milliyetçiliği Parçalamak!
'Sömürge Bile Değil' Deyip, Soykırım Dememek!
Antik Kentler Sadece Turizm Alanları Değildir!
Türklük Etnisiteye Değil, Devşirmelere Dayanır!
Entelektüel, Aydın ve Akademisyen!
Kemalist CHP'nin Başarısı ve Kürt Oyları!
Travma
Kürtçe'me Dokunma Dilime Dil Uzatma!
Tehales'in Felsefesi mi, Sokrates'in Mistisizmi mi Bilimsel?
Türk Eğitim Sistemi ve Laz Bir Öğretmenin İbretlik İtirafı...
Kendisi Olan ve Olmayan İnsan!
'Kültür!'
Anadili/Esasdili Yasaklamak!
Kürt Mahallesi/Köyü ve Dünya!
Kültürel Bir Kamusal Alan, Bizi Doğru Düşündürür!
Kenan Ülkesinde
Hamas, İsrail ve Kürtler!
'Edebiyat Cumhuriyeti'
Kürtlerin Kanon Eseri: Ahmedê Xanî ve Mem û Zîn
30 Ağustos 1922 Zafer mi? 'Halkların Dostluğu' ve Tezat!
Modernlik, Modernleşme, Burjuva Sınıfı ve Siyaset!
Milliyetçilik
Ölüm Makinesi Topal Osman'a İadeyi İtibar!!!
Soykırım!
Dersime Giderken
Bizans İmparatorluğu'nun Yıkılışı
Seçim Verileri…
Liman Von Sanders’in Anıları Ve Tarih Bilinci!
Osmanlı İttihat ordusunda Bir Alman Mareşal, Liman Von Sanders!
El Anfal ve 'Kürt Dostları!'
Yerel Devlet Uygarlığa, ‘Büyük Devlet’ Harabeye Çevirdi!
Devlet ile Çete!
Kürtler; Karşıtı İki Aynıya değil, Kendi Ayrılığına Oy Kullansa Ne Olur?
Feminen hareket cılız, eleştiri kadük, biat köklüdür!
Siyaset, Hassasiyet ve Haysiyet!
İmparator, ecdad mı, katil mi?
Deprem, ‘Felaket’ ve ‘Kader’ Değildir!
'Benim Kürt kardeşim, ama 'Kürt yoktur'
Türk tarihçisi ve Türk siyasetçisi...
Tarihi Depremler, Çaresizler Ve Akıl!
Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve!
Samilerin İsrail kolu; Yahudiler ve Holokost!
Sümer Ülkesinde Şaristanî ve İşgaller!
Mezopotamya’da Sümerler ve Uygarlığı!
Milliyetçilik!
Kahraman Irk ve Irkçılık!
Din, İnsan Ve Felsefi Düşünme!
HTŞ, ÖSO Ve Diğerleri
Kimin vatandaşı?
Kürtçe bilmeksizin, Kürtleri incelemek!
ULUS - HALK - SINIF
NEDEN BAĞIMSIZLIK!?
Rêya Heqîyê İnancı; Müslümanlık, Şialık, Bektaşilik, Nusayrilik Değildir!
Devletsiz Ulusun, Egemen Sınıfı Olmaz!
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VII)
Türk Solu ve Aydınlarının Şovenizmi Fazladır, Kürd Solu ve Devrimcilerinin Milliyetçiliği Eksiktir!
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VI)
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (V)
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (IV)
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (III)
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (II)
II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa, - (I)
Tunç-Ellî Operasyonu!"
Güneşi Zapt Etmeyeceğiz!
Ocak-Medrese Mi? Cemevi-Camii Mî?
TALAT PAŞA ve CUMHURİYET
Enver'den Evren'e 12 Eylül...
Eski, Kadim, Dil, Halk, Ulus, Modernite Ve Kürdler!
Taner Akçam,'Ermeni Soykırımı’nın Kısa Tarihi' Kitabı Ve Kürtler!
'Müthiş' Hatalar Neden?
Kürt Ağası
ABD, Çelişkiler, İlişkiler ve Kürtler !
Küfürbaz Yüzsüzler ve Kürdler!
Türkçesiz Osmanlıcadan, “Resmi Dil Türkçe”ye, Kültürel Türkçülükten, Türk Siyasal Irkçılığına-II-
Anlaşılmayan Karışık Osmanlıcadan, ''Anlaşılmayan Bir Dil'' Kürtçeye Varmak!
Uygarlık, Mitoloji ve Din!
Din, Siyaset ve Bilim
Doğu Akdeniz'de Devlet Konumlanmaları
Kendime Soruları, Siz de Düşünüyor musunuz?
Komik Olmayın
Ulus; Siyasal Birliği ve Dili ile Vardır!
Irkçılık; Hastalık Değil, İnsanlık Suçudur!
Kültür ve Siyasette Irkçılık ve Kürt İşçilerinin Linç Edilmesi!
Tuzu bile Bozan Lümpen ve Cahiller ile Aydınlar!
Ayasofya’ya Kayyumu (1453) Ayasofya Kilisesi-camii, Müslüman ibadeti ve Cennet yalanı
Öteki Olarak, Aidiyat,Hukuk ve Eşitliğe Tutunmak!
Eğitimde; Hak-Haksızlık, Etik ve Suç
Hak Yolunda Hakikat 'Alevilik' Mi, Rêya Heqiyê Mi?!
'Alevi' Şaşkınlığı
Alfabe ve Îmla
İttihat ve Terakki ile Devamında Çerkeslerden Bazı Şahsiyetler
MUSTAFA KEMAL ve NUTUK
İran İslam Despotizmi ve Mustafa Selimı'nin İdamı
Mihtra Înancı ve Hîyerarşi
Kadın ve Savaş
Eleştiride; Pasif, Aşırı ve Zorlama Yorum Olmaz!
'Kızılbaşlık': Osmanlı İle Safevi Çekişmesinde Çıkan Bir Kavram
Kürt Siyasetinde Aşılmayan Gelenek; “Kürt Aşiretlerinde ‘Alan Koruma”
Kürtlerin Guernica’ları çok, Picasso’ları var mı?
Daraldıkça Dersim’den Kopmak ve Kötülük Yapmak!
Kürd Aşiretlerinde Alan Koruma
Musa ve Kitabı Tevrat
Yenilik ve Yenilenme!
Alan Tutma Yetmez
Davut Kurun ve Anıları... Geçmişten Geleceğe Tecrübe Sunuyor
Savaşı ve Değişkenliği İzlemek
Failin Suçunu, Mağdura Yığmak!
Islam Şiddeti ya da 'Darül Harp'te, Mali Kaynaklar!
İnsanlığın Acısını Beynin Açısı Çözer
Rêya Heqîyê inancı Mîhtra inancıdır; Müslümanlık, Kızılbaşlık, Alevilik değildir
Barış Günü Kutlamaları Şöyle Geçerken, Kürt Siyaset Tarihinde Tabu ve Maraziler..
Türk Milliyetçiliğini, Kürt Milliyetçiliği ile Mukayese Etmek!
Savaş Yeni Gelişmelere Gebe, Doğumu Merak Ediyorum
Yanlız Kemal Kılıçdaroğlu İçin Değil Tüm Linç Girişimleri Kınanmalı!
Değişim ve Özgürlük
Savunma: Düşünceler sorgulanmalı, ancak emniyet ve mahkemelerde değil!
Rêya Heqîyê, Alevilik ve İslam!
Değişim, Zaman, Din ve Astroloji
Marksizim’de Ulusal Sorun Yoktur?
Dêrsim’de Koçgiri 1919-1922 ve Sonrası!..
1968-1978’de Birleşen-Ayrışan Sancılar, Türki(y)e Solu ve Kürt Milli Hareketi!..
Devşirmeler ve Devletsizler...
Kendine Düşmek Yerine, Özgürlüğü ve Bağımsızlığı Düşünmek!
İttihat ve Terakki Cemiyeti (İT-C)
Haşdi Şabi ve Irak’ın 'Kerkük seferi' ne idi ne değildi?
Kerkük’ün tarihine bir değinme
Bağımsızlık Meşru Haktır, Olmadan Olmaz!
Güney Kürdistan'da Bağımsızlık Referandumu ve Tercih!
Egemenin Savaş-Barış ve Silahlanma-Silahsızlandırma Siyaseti
'Stratejik Derinlik', Mursi ile battı, Suriye ile çöktü
Raqqa - Musul Operasyonu ve Sonrası
III. Dünya Savaşı Uzun Sürecek 'Bağımsızlık Hedefi İle Kürdler Özgürleşecek!'
4 Mayıs 1937 Bakanlar Kurulu Kararı ve Dersim Tertelesi!
Kürt Sorununun Ağırlığı ve Aciliyeti!
Kontrollü Darbe
III. Dünya Savaşı, Rakka ve Musul'a Dayandı, Abd - Rusya Anlaşarak Çözüme Gidiyor! Kürtler Ne Yapar?
Kürt Bayrağı
16 Nisan Referandumu Irkçılık Çekişmesinde
İnsani Kişilik, Aidiyet-Kimlik Bilinci ile Şekillenir
Ulusal Birlik ve Kongre hakkında düşüncelerim
İttihat Ve Terakkinin Devamı, Kuvva-i Milli Teşkilatı Sevdalısı; Nazım Hikmet Ran
Memur Toplum Değil, Kendisi İçin Üreten Toplum Kazanır
Yalanın Egemenliği, Doğrunun ‘Marjinal’liği!
Türkçe Dışındaki Dillere Karşı, 140 Yıldır Uzun Sürece Yayılan Bir Savaş Sürdürülüyor!
Ali Rıza Koşar: 38 yıldır içimde bir acı olarak kaldı
Tekoşîna Dıjwar!
3. Dünya savaşında ABD–Rusya, Türk-İran konumlanması özgür Kürdistan'a kapı aralıyor
Tehlikeli İnsan, Tehlikeli Aydın, Tehlikeli Yazı, Tehlikeli Düşün ve Tehlikeliler Deyip Yaktılar!
Kobanê Kürdistan'da Özeldir!
T.C Cumhurbaşkanı RTE Uçtu!
Kadın, Kürt, Kürdistan ile Bastırılmış Kimlikler
Diktatörleşen AKP ve Çözemiyeceği Kürt Sorunu
Diaspora, Kanton ve Bağımsızlık
''Silahları Bırakın'' Diyorlar
Şengal, Celawle, Kobani’ye DAİŞ/IŞİD Saldırıları ve Kürdistan’da Serhildan!
Kürdleri Kürdistan’la Büyütmek yerine, Türkiye’yi Kürdlerle Büyütmek!!!
Yahudilik; Hiristiyanlık Çözülmüştü, Sıra Siyasal İslamda!
Kürt Romanı ile yüksek Kürt bilincine
Kavramları Çarpıtarak, Kürdü Çarpmak!
Kürdistan, Türkiye Ve İşid konuşlanması
Kürt ulusal özgürlük mücadelesi ile HEP'e, tutsaklaşarak Türkiyelileşen HDP'ye
İnkar, iskan, imha kurtuluşmu?
Toprak İle Samimiyet(sizliğ)imiz!
Kürt soykırımına karşı Kürdistan'ın bağımsızlık hayali