Mondros’tan Lozan’a Kürdler

Bu yıl Lozan Antlaşması\'nın 100. yıl dönümü.

Celal Temel

05.06.2023, Pts | 10:23

Mondros’tan Lozan’a Kürdler
Makaleyi Paylaş

1. Dünya Savaşı’nın sona erdiği 1918 yılından, Lozan Antlaşması\'nın imzalandığı ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti\'nin kurulduğu 1923 yılına kadar geçen beş yıllık süre, hem Türk hem Kürd ulusu için önemli bir süreçtir.

Bu kritik süreci, Türk kesimi, \"Milli Mücadele Yılları\" veya 1922 yılında, kısa süren Türk-Yunan savaşı dışında bir savaş olmamasına karşın \"Yedi Düvele Karşı Savaşı Yılları\" olarak adlandırır.

Kürd kesimi ise kaderlerinde çok önemli olan bu süreci çok az bilmektedir. Birkaç yıl önce, \"MONDROS\'TAN LOZAN\'A KÜRDLER, KÜRDLERİN ALDANMA VE ALDATILMA YILLARI, 1918-1923\" adlı çalışmayı yaptığımda, Kürdlerin bu dönemle ilgili ciddi hiç bir çalışma yapmadığını gözlemledim.

Lozan Antlaşması\'nın 100. yıl dönümü dolayısıyla, bir süredir Kürdler arasında, konuya kısmı bir ilgi olduğu görülüyor. Geçen hafta (27-28 Mayıs), Güney Kürdlerinin öncülüğünde, antlaşmanın olduğu yer Lozan\'da bir konferans düzenlendi. Konferansta, \"Lozan Türkiye için tapu, Kürdler için kefendir.\" söylemi ön plana çıktı.

Buna karşın, Kürdler arasında konferansa kim katıldı, kim katılmadı tartışmaları dışında fazla bir şey yansımadı. Konu en fazla Kuzey Kürdlerini ilgilendirmesi gerekirken Kuzey\'de, Kürdler adına politika yaptığı belirtilen hareket, Türkiyelileşme, seçimler, Tapu\'nun verildiği meclise kaç mebus gireceği konularıyla ilgileniyordu! Diğer Kürdler ise evde oturup onlara hakaret etmekle meşguldu. Kürd Kürd\'e düşman, mücadele hep içte...

Ehmedê Xanî\'nin 350 yıl önceki çığlığı duyulmuyor. Hep, \"Ez û Ez\" diyerek, birbiriyle uğraşarak, karşıtlarına (düşmanlarına) sitem ederek bir yere varılmayacağını anlamak gerekmez mi?..

Kürdlerin de artık, ideoloji ve inanç kalıpları dışında, ulusal değerler etrafında bir araya gelmesi gerekmez mi? Birbirine bunca düşmanlığın anlamsızlığı ortada değil midir? Neyiniz var, neyin çekişmesi?..

Evet yüz yıl önce, Lozan\'da, emperyal güçler (Britanya, Fransa, Rusya, ...) ve bölge güçleri (Osmanlı, İran), hep birlikte, Kürdleri parçalara böldüler, Kürdlere bir kefen diktiler. Kürdlerin görevi bu kefeni yırtmak olmalıdır. Bu durumu yaratan, en başta Uluslararası Toplum\'dur (Milletler Cemiyeti). Tüm düşmanlarına ve Uluslararası Toplum\'a karşı, altmış milyonluk Kürd ulusunun hakları savunulmalı, bunun için mücadele verilmelidir. Bu bilinçle, bu modern çağda, çok farklı mücadele yolları bulunabilir...

Tarihi haksızlığa uğrayan Kürd ulusunun, \"güçlü\" olmasa da \"haklı\" olmak gibi çok önemli bir kozu vardır. Kürdler, her şeyden önce, bu kozu da bilerek, mücadeleyi içte değil dışta vermelidirler... CT

NOT:

1-) Ekteki kitap, 2017 yılında, İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları arasında yayımlandı.

2-) 27-28 Mayıs 2023 tarihlerinde Lozan\'da gerçekleşen konferansa, İsmail Beşikçi tarafından sunulan tebliğe çeşitli ortamlarda ulaşılabilir.

\"\"

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
5013 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:19:08:18

Celal Temel

Yazarın Önceki Yazıları

Dünden Bugüne, Rojava’da Kürd Ulusal Mücadelesi Bencillikten Irkçılığa Bir Yol… 'Vakfedilmiş Bir Hayat' Bir Sosyolog Ve Bir Ağa’nın Cezaevi Arkadaşlığı İsmail Beşikci’den Farklı Bir Kitap: Alevilik İsmail Beşikci: “Bu Günkü Yaşamım Benim Tercihim” Sloganlarla Hareket Etmek Az Tanınan Bir Kürd Lider: Şemzînan Nehrili Seyid Muhammed Sıddık ve Tarihi Bir Olay Ulusal Mücadelede Hatalarla Yüzleşme… (Ermeni ve Kürd örneği…) 1918-1923 Sürecinde, Kürdler Türkiye Devleti’nin Kurucu Unsur muydu? Bu süreçte Mustafa Kemal’in Kürd Tutumu Nasıldı?.. 'İslam Ümmetinin Yetimleri: Kürdler' 24 Nisan var, 2 Mayıs da var! (1916 KÜRD TEHCİRİ) 'Mevzubahis Vatansa Gerisi Teferruattır' Söylemi Üzerine, Tarihsel Arka Plan, İslamcılık ve Türkçülük Politikaları Hêvî’den DDKO’ya, 20.Yüzyılın Başından 1970’lere Kürd Öğrenci Dernekleri Osmanlıyı Dağıtan, Ermenileri Umutlandıran, Kürdleri Kaygılandıran, Büyük Travmalar Yaratan Berlin Antlaşması Diyarbakır Kitap Fuarı, Onur Konuğu Meselesi ve Kürd Yayıncılığı Fakirliğimiz, Zenginliğimiz, Bilimsel Devrim ve Bir Kitap Kim Bölücü?.. Asimilasyon Meseleleri-2 Asimilasyonu Nasıl Bilirsiniz?.. '49’lar', '55’ler', '23’ler', Bunların başka adı yok mu? Mondros-Sevr-Lozan Sürecinde (1918-1923) Kürdler Neden Kaybetti?.. Kürdler Ne Zaman Kaybetti?.. Üç Dönemde İsmail Beşikci ve İsmail Beşikci’ye Karşı Yürütülen Kampanya Üzerine… İki Şehrin Davası, İki Şehrin Sevdası (Dersim ve Amed) İnsan Mutluluğu mu Devlet Çıkarı mı, Birey Özgürlüğü mü Güçlü Devlet mi? 'Doğu' Söyleminden Kürd Gerçeğine Coğrafyadan Tarihe… Anadolu Yarımadası neresi, 'Doğu Anadolu' ve 'Güneydoğu Anadolu' Neresi?.. 1991 Milletvekili Seçimleri ve 'Kürdçe Yemin' Hikayesi 14 Mayıs 2023 Türkiye Seçimlerine Giderken Kürdlerin Açmazı ve Tarihten Bir Yaprak-2 1915 Üzerine, Anadolu’daki, Batı’daki Ermenilere Ne oldu?.. Dünkü Türkiye İşçi Partisi (TİP), Garip 1965 Seçimleri ve Kürdler
x