II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa, - (I)

Mehmet Talat Paşa, 20. Yüz yılın ilk tek-parti, parti devleti tecrübesine de öncülük eden komitacıdır. Devleti, İslam’ı ve Türkleri korumaya sadakatle adamış, komplocu bir komitenin faaliyet gösteren bir Pomaktı.

Ahmet Önal

08.12.2021, Çar | 07:33

II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa, - (I)
Makaleyi Paylaş

Osmanlının son dönemlerine dair pek çok araştırmaya imza koymuş, Hans Lukas Keiser’in kaleme aldığı; “Talat Paşa, İttihatçılığın Beyni ve Soykırımın Mimarı” (İstanbul 1921, İletişim Yayınları) eseri yayınlandı. Dikkatle okudum. Altını çizdiğim ve dikkat çekici bazı noktaları özetleyerek, birkaç bölüm halinde bilginize sunmayı yararlı görüyorum!

“Talat Paşa’nın yol arkadaşları ile oluşturduğu rota, Türk Devleti’nin takip edeceği rotayı belirledi. Sonrada oluşan gündem ve tartışmaların bel kemiğini oluşturdu!” tespiti, kitabı kadim kılmaktadır.

Talat Paşa, İttihat ve Terakki’den itibaren gelen süreci, parti liderliğine vardıran, diktatöryal tek parti sistemini oluşturan azametli ve 1913’ten sonra ‘Kurtuluş savaşı’ sloganını gündemleştiren nazırıdır. Bu gündemle kendini yaşatan ve dayatan Türk siyasal sistemi ve onu örnek alan kişi, parti ve devlet modellerinin halen gündem olması açısından dikkat çekici değil mi?

Talat Paşa; diğer İttihatçı liderlerin aksine hiçbir zaman Enver Paşa, Dr. Nazım, Ahmet Rıza, Bahattin Şakir vs. gibi, Mustafa Kemal ve diğer Cumhuriyet kurucu ya da takipçileri tarafından asla eleştirilmiş değildir. Nutukta bile bir İttihatçı olarak M. Kemal en yakın arkadaşlarını sert dille suçlayarak kendini lider ilan ederken, Talat Paşa’ya tek kelime etmemesi, siyasal geleneğini sürdürdüğünü okumak açısından dikkate değerdir. Zira, İttihat Terakki’yi Cumhuriyete taşıyan kadro, Talat’ın yaratıklarını esas alarak çıkış yaptıklarını ve sürdürdüklerini biliyorlardı.

Mustafa Kemal, 1918’de Talat ile aynı partinin mensubu olarak, Talat’ın Ortaklaştığı Alman Devleti tarafından dışarı kaçırıldıktan sonra, 15 Mart 1921 tarihinde, Berlin’de intikamcı bir Ermeni örgütü Nemesis üyesi Soğomon Tehliryan, tarafından öldürülene kadar, ortak doğrultudaki ulusal eylemler içinde olduğunu düşünerek, kapsamlı bir şekilde yazıştı. Bunun sonucu dünyada; “İttihatçılığın Beyni ve Talat Soykırım Mimarı” denmesine aldırış etmeden, Cumhuriyet döneminde de pek çok bulvar, cadde, cami, okul. yer ve yaygınca insan ismine, “Talat”, “Talat Paşa” isminin verildiğini görürüz.

Bu “vefanın” doruğu olarak, 1943 yılında Talat Paşa’nın naaşı, İsmet İnönü ve Hitler hükümetlerinin ortak girişimiyle, Berlin’den alınıp, İstanbul’a gururla taşınarak, Abide-i Hürriyet Anıtı’nın yakınına gömülmesinin rahatsızlığı Türkiye’de pek de hissedilmemesi, yapılan soykırımlar ile olması gereken yüzleşmeden uzak olduklarını çıkarmamak mümkün değil. Böylece Talat’ın Berlin’den İstanbul’a naklinin, Kemalistler, İttihatçılar ve Nazilerin ayan beyan yan yana durduklarının sembolü olduğu da açığa çıkıyordu.. Bütünlüklü bir değerlendirme yaptığımızda, Talat Paşa; “1910’ların önde gelen bir siyasetçisi değil, aynı zamanda Türkiye’nin tarih, siyaset ve kültüründe varlığını sürdüren daha da sürdürecek, şekillendirici bir mirastan söz ediyoruz.” tespiti sübuttur. Mevcut etkin siyasetteki aktörlerin, belirleyici anlarda zekice müzakerelerden kaçındıkları, şiddet ve savaşa sarıldıklarını yaşıyoruz.

Mehmet Talat (1874-1921), “Türk ulus-devletinin, M. Kemal öncesi ilk kurucusudur.” denmesinin detaylıca anlaşılmaya ihtiyaç vardır. Talat, 1908’den sonra adım adım yer altı örgütü, İTC’nin başını çeken bir siyasi partizan ve otoritedir. “Faaliyetlerini İTC’nin gizli Merkez Komitesi aracılığı ile sürdürdü. Bunu yukarıdan aşağıya değil, İmparatorluk vilayetlerindeki işbirlikçi ajanlar ile parti ve devlet mensuplarının oluşturduğu ağlar aracılığı ile canlı bir aktarma merkezi rolü üstlenerek yaptı. Komite ve vilayetlerdeki güçlerle müttefik olarak, 1915 Soykırımının mimarlığını yapan Talat, İmparatorluğun ‘diğer’ Türk ve Müslüman olmayan kesimlerini hedefe koyan “Küçük Asyanın nüfüs mühendisliğine öncülük yaparken, Türk modernist –ulusalcı inşaasına önayak olurken, Osmanlı sonrası Türk ulusalcı politikanın kurucu babası haline geldi.” sonucuna varılır. Butün bunlara, Balkan Savaşlarına, I. Dünya Savaşı’na katılıp yenilgi almasına rağmen, kendini tahkim ederek vardı. “Gökalp’ın açıkça emperyal ve siyaseten Müslüman olan 1910’lardaki milliyetçiliği, daha sonra Kemalistler tarafından uyarlanan çeşitlemesiyle karşılık arz etti. Bu karşılık, Osmanlı sosyal ve etnik dokusunu soykırımlarla alt-üst ettiği gerçeği ile 20. yüz yıldaki devamlılığı ile aşırı sağcı ve faşist-Mussolini, Hitler ve onlardan sonra da bu aksiyonlar için referans olabilmişti. Çünkü Türk egemenlik sistemi, “Türk ulusal yurdunun” tesisine giden yolu, ancak böyle hazırlayabileceğini düşündü!

Mehmet Talat Paşa, 20. Yüz yılın ilk tek-parti, parti devleti tecrübesine de öncülük eden komitacıdır. Devleti, İslam’ı ve Türkleri korumaya sadakatle adamış, komplocu bir komitenin faaliyet gösteren bir Pomaktı. İletişimi idare etmeyi postacı mesleğinde ihtisaslaştırmış, hizipler arasında denge kurmakta hassas, kendisi sivil olmasına rağmen subaylarla iyi geçinmekle, Ocak 1913 Baba-i Ali darbesinde başarılı bir “Paşa” olmuştu. Rum bir kadınla evlenmiş ona “Hayriye” demiş, kadın yanı sıra kayını Abdulhalik Renda’yı(1915 Bitlis Valisi, Sonra da Kürt Raporu sahibi, Cumhuriyet döneminde Maliye, Savunma, Bahriye bakanlıkları yaptı, 1914 Şeyh Selim ve 1925 Kürt hareketinin bastırılmasında rol aldı. Şark Islahat Planı Onun ve Şükrü kaya’nın Aşair-i Muhacir tecrübesi üzerinde hazırlandı. ) bile Türk olmayanlara karşı bir yönetici savaşçı gibi yetiştirmiş ve yönlendirmiş olduğu ile karşılaşırız!

İttihat ve Terakki dönemi ile Cumhuriyet döneminin iç içeliğini en iyi tarif eden Celal Bayar 1950- 1960’ta Türkiye’nin Cumhurbaşkanı olarak Talat Paşa’nın hanımı Hayriye hanımı ziyaret eder, olağanüstü bir hürmetle davranır. Sebebini soranlara; “Çünkü Şefimin hanımıdır!” diye yanıt verir!

(Devam edecek…)

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.

4231 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:15:04:55

Ahmet Önal

Yazarın Önceki Yazıları

Düşünce Üretmek! Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve! Milliyetçilikte Tasnif ve Tahrif! ‘Xorasan Türkü’ ya da ‘Alevi Milleti’ Yalanı! Tarık Ziya Ekinci Abi! Kürt Modernizmi! Milliyetçiliği Parçalamak! 'Sömürge Bile Değil' Deyip, Soykırım Dememek! Antik Kentler Sadece Turizm Alanları Değildir! Türklük Etnisiteye Değil, Devşirmelere Dayanır! Entelektüel, Aydın ve Akademisyen! Kemalist CHP'nin Başarısı ve Kürt Oyları! Travma Kürtçe'me Dokunma Dilime Dil Uzatma! Tehales'in Felsefesi mi, Sokrates'in Mistisizmi mi Bilimsel? Türk Eğitim Sistemi ve Laz Bir Öğretmenin İbretlik İtirafı... Kendisi Olan ve Olmayan İnsan! 'Kültür!' Anadili/Esasdili Yasaklamak! Kürt Mahallesi/Köyü ve Dünya! Kültürel Bir Kamusal Alan, Bizi Doğru Düşündürür! Kenan Ülkesinde Hamas, İsrail ve Kürtler! 'Edebiyat Cumhuriyeti' Kürtlerin Kanon Eseri: Ahmedê Xanî ve Mem û Zîn 30 Ağustos 1922 Zafer mi? 'Halkların Dostluğu' ve Tezat! Modernlik, Modernleşme, Burjuva Sınıfı ve Siyaset! Milliyetçilik Ölüm Makinesi Topal Osman'a İadeyi İtibar!!! Soykırım! Dersime Giderken Bizans İmparatorluğu'nun Yıkılışı Seçim Verileri… Liman Von Sanders’in Anıları Ve Tarih Bilinci! Osmanlı İttihat ordusunda Bir Alman Mareşal, Liman Von Sanders! El Anfal ve 'Kürt Dostları!' Yerel Devlet Uygarlığa, ‘Büyük Devlet’ Harabeye Çevirdi! Devlet ile Çete! Kürtler; Karşıtı İki Aynıya değil, Kendi Ayrılığına Oy Kullansa Ne Olur? Feminen hareket cılız, eleştiri kadük, biat köklüdür! Siyaset, Hassasiyet ve Haysiyet! İmparator, ecdad mı, katil mi? Deprem, ‘Felaket’ ve ‘Kader’ Değildir! 'Benim Kürt kardeşim, ama 'Kürt yoktur' Türk tarihçisi ve Türk siyasetçisi... Tarihi Depremler, Çaresizler Ve Akıl! Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve! Samilerin İsrail kolu; Yahudiler ve Holokost! Sümer Ülkesinde Şaristanî ve İşgaller! Mezopotamya’da Sümerler ve Uygarlığı! Milliyetçilik! Kahraman Irk ve Irkçılık! Din, İnsan Ve Felsefi Düşünme! HTŞ, ÖSO Ve Diğerleri Kimin vatandaşı? Kürtçe bilmeksizin, Kürtleri incelemek! ULUS - HALK - SINIF NEDEN BAĞIMSIZLIK!? Rêya Heqîyê İnancı; Müslümanlık, Şialık, Bektaşilik, Nusayrilik Değildir! Devletsiz Ulusun, Egemen Sınıfı Olmaz! II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VII) Türk Solu ve Aydınlarının Şovenizmi Fazladır, Kürd Solu ve Devrimcilerinin Milliyetçiliği Eksiktir! II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VI) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (V) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (IV) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (III) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (II) Tunç-Ellî Operasyonu!" Güneşi Zapt Etmeyeceğiz! Ocak-Medrese Mi? Cemevi-Camii Mî? TALAT PAŞA ve CUMHURİYET Cunan'da Dîl Kırımı Ve Kültürel Yabancılaşma Enver'den Evren'e 12 Eylül... Eski, Kadim, Dil, Halk, Ulus, Modernite Ve Kürdler! Taner Akçam,'Ermeni Soykırımı’nın Kısa Tarihi' Kitabı Ve Kürtler! 'Müthiş' Hatalar Neden? Kürt Ağası ABD, Çelişkiler, İlişkiler ve Kürtler ! Küfürbaz Yüzsüzler ve Kürdler! Türkçesiz Osmanlıcadan, “Resmi Dil Türkçe”ye, Kültürel Türkçülükten, Türk Siyasal Irkçılığına-II- Anlaşılmayan Karışık Osmanlıcadan, ''Anlaşılmayan Bir Dil'' Kürtçeye Varmak! Uygarlık, Mitoloji ve Din! Din, Siyaset ve Bilim Doğu Akdeniz'de Devlet Konumlanmaları Kendime Soruları, Siz de Düşünüyor musunuz? Komik Olmayın Ulus; Siyasal Birliği ve Dili ile Vardır! Irkçılık; Hastalık Değil, İnsanlık Suçudur! Kültür ve Siyasette Irkçılık ve Kürt İşçilerinin Linç Edilmesi! Tuzu bile Bozan Lümpen ve Cahiller ile Aydınlar! Ayasofya’ya Kayyumu (1453) Ayasofya Kilisesi-camii, Müslüman ibadeti ve Cennet yalanı Öteki Olarak, Aidiyat,Hukuk ve Eşitliğe Tutunmak! Eğitimde; Hak-Haksızlık, Etik ve Suç Hak Yolunda Hakikat 'Alevilik' Mi, Rêya Heqiyê Mi?! 'Alevi' Şaşkınlığı Alfabe ve Îmla İttihat ve Terakki ile Devamında Çerkeslerden Bazı Şahsiyetler MUSTAFA KEMAL ve NUTUK İran İslam Despotizmi ve Mustafa Selimı'nin İdamı Mihtra Înancı ve Hîyerarşi Kadın ve Savaş Eleştiride; Pasif, Aşırı ve Zorlama Yorum Olmaz! 'Kızılbaşlık': Osmanlı İle Safevi Çekişmesinde Çıkan Bir Kavram Kürt Siyasetinde Aşılmayan Gelenek; “Kürt Aşiretlerinde ‘Alan Koruma” Kürtlerin Guernica’ları çok, Picasso’ları var mı? Daraldıkça Dersim’den Kopmak ve Kötülük Yapmak! Kürd Aşiretlerinde Alan Koruma Musa ve Kitabı Tevrat Yenilik ve Yenilenme! Alan Tutma Yetmez Davut Kurun ve Anıları... Geçmişten Geleceğe Tecrübe Sunuyor Savaşı ve Değişkenliği İzlemek Failin Suçunu, Mağdura Yığmak! Islam Şiddeti ya da 'Darül Harp'te, Mali Kaynaklar! İnsanlığın Acısını Beynin Açısı Çözer Rêya Heqîyê inancı Mîhtra inancıdır; Müslümanlık, Kızılbaşlık, Alevilik değildir Barış Günü Kutlamaları Şöyle Geçerken, Kürt Siyaset Tarihinde Tabu ve Maraziler.. Türk Milliyetçiliğini, Kürt Milliyetçiliği ile Mukayese Etmek! Savaş Yeni Gelişmelere Gebe, Doğumu Merak Ediyorum Yanlız Kemal Kılıçdaroğlu İçin Değil Tüm Linç Girişimleri Kınanmalı! Değişim ve Özgürlük Savunma: Düşünceler sorgulanmalı, ancak emniyet ve mahkemelerde değil! Rêya Heqîyê, Alevilik ve İslam! Değişim, Zaman, Din ve Astroloji Marksizim’de Ulusal Sorun Yoktur? Dêrsim’de Koçgiri 1919-1922 ve Sonrası!.. 1968-1978’de Birleşen-Ayrışan Sancılar, Türki(y)e Solu ve Kürt Milli Hareketi!.. Devşirmeler ve Devletsizler... Kendine Düşmek Yerine, Özgürlüğü ve Bağımsızlığı Düşünmek! İttihat ve Terakki Cemiyeti (İT-C) Haşdi Şabi ve Irak’ın 'Kerkük seferi' ne idi ne değildi? Kerkük’ün tarihine bir değinme Bağımsızlık Meşru Haktır, Olmadan Olmaz! Güney Kürdistan'da Bağımsızlık Referandumu ve Tercih! Egemenin Savaş-Barış ve Silahlanma-Silahsızlandırma Siyaseti 'Stratejik Derinlik', Mursi ile battı, Suriye ile çöktü Raqqa - Musul Operasyonu ve Sonrası III. Dünya Savaşı Uzun Sürecek 'Bağımsızlık Hedefi İle Kürdler Özgürleşecek!' 4 Mayıs 1937 Bakanlar Kurulu Kararı ve Dersim Tertelesi! Kürt Sorununun Ağırlığı ve Aciliyeti! Kontrollü Darbe III. Dünya Savaşı, Rakka ve Musul'a Dayandı, Abd - Rusya Anlaşarak Çözüme Gidiyor! Kürtler Ne Yapar? Kürt Bayrağı 16 Nisan Referandumu Irkçılık Çekişmesinde İnsani Kişilik, Aidiyet-Kimlik Bilinci ile Şekillenir Ulusal Birlik ve Kongre hakkında düşüncelerim İttihat Ve Terakkinin Devamı, Kuvva-i Milli Teşkilatı Sevdalısı; Nazım Hikmet Ran Memur Toplum Değil, Kendisi İçin Üreten Toplum Kazanır Yalanın Egemenliği, Doğrunun ‘Marjinal’liği! Türkçe Dışındaki Dillere Karşı, 140 Yıldır Uzun Sürece Yayılan Bir Savaş Sürdürülüyor! Ali Rıza Koşar: 38 yıldır içimde bir acı olarak kaldı Tekoşîna Dıjwar! 3. Dünya savaşında ABD–Rusya, Türk-İran konumlanması özgür Kürdistan'a kapı aralıyor Tehlikeli İnsan, Tehlikeli Aydın, Tehlikeli Yazı, Tehlikeli Düşün ve Tehlikeliler Deyip Yaktılar! Kobanê Kürdistan'da Özeldir! T.C Cumhurbaşkanı RTE Uçtu! Kadın, Kürt, Kürdistan ile Bastırılmış Kimlikler Diktatörleşen AKP ve Çözemiyeceği Kürt Sorunu Diaspora, Kanton ve Bağımsızlık ''Silahları Bırakın'' Diyorlar Şengal, Celawle, Kobani’ye DAİŞ/IŞİD Saldırıları ve Kürdistan’da Serhildan! Kürdleri Kürdistan’la Büyütmek yerine, Türkiye’yi Kürdlerle Büyütmek!!! Yahudilik; Hiristiyanlık Çözülmüştü, Sıra Siyasal İslamda! Kürt Romanı ile yüksek Kürt bilincine Kavramları Çarpıtarak, Kürdü Çarpmak! Kürdistan, Türkiye Ve İşid konuşlanması Kürt ulusal özgürlük mücadelesi ile HEP'e, tutsaklaşarak Türkiyelileşen HDP'ye İnkar, iskan, imha kurtuluşmu? Toprak İle Samimiyet(sizliğ)imiz! Kürt soykırımına karşı Kürdistan'ın bağımsızlık hayali
x