Sümer Ülkesinde Şaristanî ve İşgaller!

Daha önce, “Mezopotamya’da Sümerler ve Uygarlığı” başlığı ile ilgili derlediğim bir yazıyı yazmıştım. Bu yazı da onun devamı olarak okunursa isabetli olur.

Ahmet Önal

14.01.2023, Cts | 06:24

Sümer Ülkesinde Şaristanî ve İşgaller!
Makaleyi Paylaş

Sümer Ülkesinde Kadınlar Nispeten Özgür!
Tüm sistemlerde kadınlara yaklaşım, o sistemin ne kadar uygar bir topluluk olduğunu da ortaya koyar.
İlk uygarlık Sümer’de, kadınlara kısmen daha az kötü davranılır. Bin yıllarca süren ve başka yerlerdeki kadınlardan daha fazla yasal haklara sahip olur. Kadınlar da erkekler gibi ev, arazı sahibi olabiliyor ve ticaret yapabilir.
Yine de kadınlar ne yapabiliyorsa onu yapabilir, çocuk doğurma gibi. Çocuk doğuramayan kadının kocası, bu gerekçeyi göstererek ikinci bir kadınla evlenme hakkını elde eder. “Kadın işleri” denilen
dokumacılık, bohçacılık, yemek pişirme vb. işler yapar. Erkekler ise Tantı Enki olarak balık avlar, tarla sürer, kanal kazar, tuğla yapar, yapılar inşa eder.
Sümerlerde, “Başı göğe değene dek, tanrı gücenip durdurana kadar yükseltilen” Zıgurat adı verilen kuleler yapılır. Bu kulelerde “büyük insan” dedikleri dini önderler ve diğer krala yakın insanlar yaşar.

Sümer Ülkesinde Üretim, Ticaret ve Yazıcılar
Sümerlerde, katipler ve kayıtçılar önemli yer edinir. Bu önem, rakamlardan sonra sözcükleri ve giderek alfabenin oluşmasını seri şekilde yaratmayı sağladı.
Sümerlerde; ticarettin gelişmesi, Ziguratların inşası, devlet çalışanları, kölelerin kayıtlarını tutan katiplerin, yaklaşık MÖ. 3200 yıllarında ihtiyaç olarak ortaya çıkar.
Katipler, kayıtlarını, ıslak kilden yapılan tabletlere yazılır. Eşeklerle taşınan kil, keskiler, erkek ve kadın kölelere yaptırılır. Yapılan kazılarda, sadece tabletlere yazılan kayıtlar değil, kilden yapılan bira, turşu, şarap testileri de bulunur.
Daha sonraları yazıcılar, sözcükleri simgeleyen şekiller oluşturarak anlaşılır kıldılar. Ters bir üçgen ve alttan içe bir çizgi çizen şekil ile kadını, Yan yana üç “D” şeklindeki yarım ay aşağı bakacak şekilde ve
ortadakini azcık yukarıya çizecek şekildeki şekli ile dağ , kadın ve dağı simgeleyen işaretleri yan yana koyarak, dağ köylerinden getirilen kadın köleler anlamını edinmiş oldular.
Katipler ve yazıcılar, şekilleri bataklıklardan yetişen sazlıkları kullanarak çizerler. Zamanla sazlıkları daha pratik kullananlar, yazı yazma yeteneklerini de geliştirip, hızlandırılır. Sümerlerde şöyle bir
özdeyiş oluşur; “Yazıcının, elleri de ağzı kadar hızlı olanı makbuldur!”
Zamanla yazıcılar, kralların savaş hikayelerini, din adamlarının ilahilerini de kayıt etmeye başlarlar.
Sümer yazıcılar giderek belge yazılar oluşturdu. Aşk hikayeleri, ölüm ve zafer şiirleri yazarak belleklerini güçlendirip kayıt ettiler.
Sümerler geliştikçe, çevrelerindeki geri toplumlar; “Ev, kent, yaşam bilmeyen” dağlardan ve çöllerde yaşayan kaba saba insanlar Mar-tu’lardan söz ederler. “Bunlar tarım yapmak için diz çökmeyen, çiğ
et yiyen, öldükten sonra gömülmeyen Mar-tu”
diyerek yeren ve Sümer gelişmişliği ile övünürler.

Sümer Ülkesinde Kent Devletleri
Sümer ülkesinde bazı köyler göç alarak, gelişerek on binlerce nüfusa sahip şehirler oldular. Zamanla büyük şehirler, küçük şehirleri denetim altına aldı. Büyük şehirler sadece şehir değil, kent devletleri
oldular.
Devlet büyüdükçe kattı kurallar koydu. Su ve toprak ihtiyacı, savaşları tetikledi. Ancak savaşların kendilerini güçsüz düşüreceklerini düşüncesi ve tecrübesi ile , “Gidip düşmanın toprağını alırsın, düşman da gelip senin toprağını alır!” diyerek, savaşın tahribatını ve güvensizliğini dillendirir. Bundan
kaçınmak için şehir devletlerinin sınırlarına hendekler kazılır, işaretler konularak korunur.

Sümer Ülkesinde Kutsal Ölülere, Ölenler!
Yine de her şehrin kralının sarayında adamları, eşleri, cariyeleri, yazıcıları, sürüyle hizmetçileri, müzisyenleri, bölük bölük piyade askerleri, atlı ve mızraklı süvarileri, savaşçıları taşıyan ve atlarla
çekilen tekerlekli savaş arabaları vardır.
Krallar büyük mezarlara yerleştirilir. Ardında kralın müzisyenleri, cariyeleri, muhafızları en güzel ve pahalı giysiler giyer, acı vermeyen bir zehir içerek, kadehleri ellerinde efendilerinin yanına uzanarak
ölümü beklerler.
Bugün de Kürtler ve o günkü kültürden beslenerek gelen halklarda gözlemlediğimiz üzere, ileri gelenlerini öldükten sonra da kutsama ve adeta onların ölümü ile kendilerinin hayatının da sonlandığı
gibi bir “çöküş” yaşadıklarını izleriz. Oysaki ölüsüne tapan toplumlar, doğum ve ölümün doğal hal olduğu gerçekliğini kaybeder!
Bu Krallardan biri de Gılgamêş’tir. Gılgamêş ile ilgili anlatılan tanrısal masallar uzun ve ilginçtir.

Sümer Ülkesi işgallere uğrar!
Sümerler tarafından kurulan bu şehir devletler, yaklaşık 500 yıl sonra bağımsız kent devletlerinin
sonuna gelinir. Birkaç kent devletini birlikte yöneten ilk Sümer hükümdarı Kiş Kralı Etena, bütün
bölgeleri istikrara kavuşturur. Birkaç yüz yıl sonra Doğu(İran)’dan gelen akınlar Sümer ülkesini ele
geçirir ve yaklaşık bir yüz yıl yönetir. Ardından, MÖ. 2500 yıllarından sonra, Sümer halkından olan Umma Kralı Lugalzagesi bütün Sümer ülkesinin yönetimine yeniden hakim olur ve Sümer ülkesinin huzur içinde kalmasını sağlar.
Sümerler, Bağdad’a doğru açıldıkça, o tarihte Bağdad yakınlarında iktidar olan Sami kabilelerinden olan Akad Kralı Sarrukin, Umma’ya saldırır ve kenti ele geçirir, surları yerle bir eder. Sümer kralını
kentin surlarından birine bağlar ve herkesin tükürmesi için emir verir. Birkaç kuşak sonra Sümer ülkesi küçük bir eyalete dönüştü ve sönümlenmeye doğru gitti. Karl Marks da, “Kapitalizm Öncesi Ekonomi Biçimleri” eserinde; “İşgalciliğin, uygarlıklar üzerindeki yok edici fonksiyonu” üzerinde durur.
MÖ. 1750 yıllarında, Babil Krallığı Fırat’ın Yukarı kesimlerine kadar bütün Mezopotamya’yı egemenliği altına aldı. Sümerler iktidarlarından yoksun kaldı. Coğrafyalarından sürüldü. Kentler yıkıldı. Su taşıyan kanallar mil ile doldu. MS. 1900’lerde arkeologlar kalıntıları ortaya çıkarana kadar, insanoğlu bu coğrafyanın kendi beşiği olduğunu unuttu!

Tabletler ve günümüz toplumu mukayese edildiğinde, Sümer ülkesinde yaşananlar, Krallık, hatta krallıklar, kültür ve üretimde bir öncü, kendine muhasır bir ilk uygarlık olarak hemen yok olmamıştır.

Tarihte İlk Yazılı Kanunname: Ur- Nammu
Dünyada ilk Ur-Nammu kanunnamesini yazıp, insanlığa bıraktı. Adaleti tabletlere yazarak insanlığa bırakmayı bildi. Bu kanunlar ile hırsızlığı cezalandırmayı, kadınları ve güçsüzleri kısmen de olsa
güçlülerin pençesinden alıkoymayı ve korumayı, ekonomik olarak güçsüz olanları kısmen korumayı, ceza infaz şekillerinden can alma yerine, canı suçtan alıkoyma ve caydırma amacını oturtmaya çalıştı.
Ne yazık ki, Ur-Nammu ismi ile hazırlanan kanunnamelerin hazırlayıcısı işgalcilerle giriştiği bir savaşta ölür. Bir şiirde Ur-Nammu; “Savaş alanının ortasında, kırık bir çömlek gibi terk edilmiş yatıyordu!” diye anlatılır.

Kürtler, Sümer uygarlığını yaşadı, ama…!
Sümerler yine de, komşu halklara öğrettikleri ve komşu halkların onlardan öğrendiği şeylerle yaşamaya devam etti. Bunlardan en önemlisi okuma ve yazmaydı. Tarihte Kürtler, Farslar, Rumlar ve
bölgenin diğer halklarında edebiyat, felsefe, yazım yaşamının gelenekleşmesinde Sümer ülkesinde yaşananların etkisi büyüktür. Bu Kürtler ve farslarda bu etkinin, İslam ordularının işgalinden sonra
gerilediğini görmek mümkündür. İslamiyet öncesinde başta Grekler olmak üzere, Mitra inancındaki halklarda edebiyat ve ilahi edebiyatın gelişkinliğini görmek mümkündür. Bu konuda Baba Tahirê Uryan’ın yazdıklarını dikkatle incelemek önemlidir. Ayrıca, gelenek görenek ve yaşayışın, Sümer ülkesinde yaşananlar ile mukayese ederek ortaya çıkarmak mümkündür. Ancak bu çalışmaların Şoven, sömürgeci ve ırkçı hislerden uzak ve tamamen bilimsel ve arkeolojik çalışmalar ile ortaya çıkarılabilir. Kürt arkeologların yetişmesi, doğru kayıt okuma açısından önemlidir. Yoksa; James C. Davis’in de belirttiği üzere; “Mezopotamya'nın dışındaki halklar, özellikle de Sami halkı, Sümerlerin efsanelerini ve yasalarını bile alarak, kendilerine mal ettiler!” notu, dikkate şayandır.

Newala Çorî, Girê Miraza!
Sonuç olarak; Son yıllardaki Newala Çorî, Girê Miraza ve Mezopotamya’nın diğer alanlarında yapılan çalışmalar, balçıkla sıvanmayacak kadar bizi bin yıllar öncesindeki tabletler, kayıtlar ve bizim olan doğrularla buluşmamızda önemli bir adım oluyor.

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.

4425 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:15:09:13

Ahmet Önal

Yazarın Önceki Yazıları

Düşünce Üretmek! Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve! Milliyetçilikte Tasnif ve Tahrif! ‘Xorasan Türkü’ ya da ‘Alevi Milleti’ Yalanı! Tarık Ziya Ekinci Abi! Kürt Modernizmi! Milliyetçiliği Parçalamak! 'Sömürge Bile Değil' Deyip, Soykırım Dememek! Antik Kentler Sadece Turizm Alanları Değildir! Türklük Etnisiteye Değil, Devşirmelere Dayanır! Entelektüel, Aydın ve Akademisyen! Kemalist CHP'nin Başarısı ve Kürt Oyları! Travma Kürtçe'me Dokunma Dilime Dil Uzatma! Tehales'in Felsefesi mi, Sokrates'in Mistisizmi mi Bilimsel? Türk Eğitim Sistemi ve Laz Bir Öğretmenin İbretlik İtirafı... Kendisi Olan ve Olmayan İnsan! 'Kültür!' Anadili/Esasdili Yasaklamak! Kürt Mahallesi/Köyü ve Dünya! Kültürel Bir Kamusal Alan, Bizi Doğru Düşündürür! Kenan Ülkesinde Hamas, İsrail ve Kürtler! 'Edebiyat Cumhuriyeti' Kürtlerin Kanon Eseri: Ahmedê Xanî ve Mem û Zîn 30 Ağustos 1922 Zafer mi? 'Halkların Dostluğu' ve Tezat! Modernlik, Modernleşme, Burjuva Sınıfı ve Siyaset! Milliyetçilik Ölüm Makinesi Topal Osman'a İadeyi İtibar!!! Soykırım! Dersime Giderken Bizans İmparatorluğu'nun Yıkılışı Seçim Verileri… Liman Von Sanders’in Anıları Ve Tarih Bilinci! Osmanlı İttihat ordusunda Bir Alman Mareşal, Liman Von Sanders! El Anfal ve 'Kürt Dostları!' Yerel Devlet Uygarlığa, ‘Büyük Devlet’ Harabeye Çevirdi! Devlet ile Çete! Kürtler; Karşıtı İki Aynıya değil, Kendi Ayrılığına Oy Kullansa Ne Olur? Feminen hareket cılız, eleştiri kadük, biat köklüdür! Siyaset, Hassasiyet ve Haysiyet! İmparator, ecdad mı, katil mi? Deprem, ‘Felaket’ ve ‘Kader’ Değildir! 'Benim Kürt kardeşim, ama 'Kürt yoktur' Türk tarihçisi ve Türk siyasetçisi... Tarihi Depremler, Çaresizler Ve Akıl! Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve! Samilerin İsrail kolu; Yahudiler ve Holokost! Mezopotamya’da Sümerler ve Uygarlığı! Milliyetçilik! Kahraman Irk ve Irkçılık! Din, İnsan Ve Felsefi Düşünme! HTŞ, ÖSO Ve Diğerleri Kimin vatandaşı? Kürtçe bilmeksizin, Kürtleri incelemek! ULUS - HALK - SINIF NEDEN BAĞIMSIZLIK!? Rêya Heqîyê İnancı; Müslümanlık, Şialık, Bektaşilik, Nusayrilik Değildir! Devletsiz Ulusun, Egemen Sınıfı Olmaz! II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VII) Türk Solu ve Aydınlarının Şovenizmi Fazladır, Kürd Solu ve Devrimcilerinin Milliyetçiliği Eksiktir! II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VI) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (V) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (IV) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (III) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (II) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa, - (I) Tunç-Ellî Operasyonu!" Güneşi Zapt Etmeyeceğiz! Ocak-Medrese Mi? Cemevi-Camii Mî? TALAT PAŞA ve CUMHURİYET Cunan'da Dîl Kırımı Ve Kültürel Yabancılaşma Enver'den Evren'e 12 Eylül... Eski, Kadim, Dil, Halk, Ulus, Modernite Ve Kürdler! Taner Akçam,'Ermeni Soykırımı’nın Kısa Tarihi' Kitabı Ve Kürtler! 'Müthiş' Hatalar Neden? Kürt Ağası ABD, Çelişkiler, İlişkiler ve Kürtler ! Küfürbaz Yüzsüzler ve Kürdler! Türkçesiz Osmanlıcadan, “Resmi Dil Türkçe”ye, Kültürel Türkçülükten, Türk Siyasal Irkçılığına-II- Anlaşılmayan Karışık Osmanlıcadan, ''Anlaşılmayan Bir Dil'' Kürtçeye Varmak! Uygarlık, Mitoloji ve Din! Din, Siyaset ve Bilim Doğu Akdeniz'de Devlet Konumlanmaları Kendime Soruları, Siz de Düşünüyor musunuz? Komik Olmayın Ulus; Siyasal Birliği ve Dili ile Vardır! Irkçılık; Hastalık Değil, İnsanlık Suçudur! Kültür ve Siyasette Irkçılık ve Kürt İşçilerinin Linç Edilmesi! Tuzu bile Bozan Lümpen ve Cahiller ile Aydınlar! Ayasofya’ya Kayyumu (1453) Ayasofya Kilisesi-camii, Müslüman ibadeti ve Cennet yalanı Öteki Olarak, Aidiyat,Hukuk ve Eşitliğe Tutunmak! Eğitimde; Hak-Haksızlık, Etik ve Suç Hak Yolunda Hakikat 'Alevilik' Mi, Rêya Heqiyê Mi?! 'Alevi' Şaşkınlığı Alfabe ve Îmla İttihat ve Terakki ile Devamında Çerkeslerden Bazı Şahsiyetler MUSTAFA KEMAL ve NUTUK İran İslam Despotizmi ve Mustafa Selimı'nin İdamı Mihtra Înancı ve Hîyerarşi Kadın ve Savaş Eleştiride; Pasif, Aşırı ve Zorlama Yorum Olmaz! 'Kızılbaşlık': Osmanlı İle Safevi Çekişmesinde Çıkan Bir Kavram Kürt Siyasetinde Aşılmayan Gelenek; “Kürt Aşiretlerinde ‘Alan Koruma” Kürtlerin Guernica’ları çok, Picasso’ları var mı? Daraldıkça Dersim’den Kopmak ve Kötülük Yapmak! Kürd Aşiretlerinde Alan Koruma Musa ve Kitabı Tevrat Yenilik ve Yenilenme! Alan Tutma Yetmez Davut Kurun ve Anıları... Geçmişten Geleceğe Tecrübe Sunuyor Savaşı ve Değişkenliği İzlemek Failin Suçunu, Mağdura Yığmak! Islam Şiddeti ya da 'Darül Harp'te, Mali Kaynaklar! İnsanlığın Acısını Beynin Açısı Çözer Rêya Heqîyê inancı Mîhtra inancıdır; Müslümanlık, Kızılbaşlık, Alevilik değildir Barış Günü Kutlamaları Şöyle Geçerken, Kürt Siyaset Tarihinde Tabu ve Maraziler.. Türk Milliyetçiliğini, Kürt Milliyetçiliği ile Mukayese Etmek! Savaş Yeni Gelişmelere Gebe, Doğumu Merak Ediyorum Yanlız Kemal Kılıçdaroğlu İçin Değil Tüm Linç Girişimleri Kınanmalı! Değişim ve Özgürlük Savunma: Düşünceler sorgulanmalı, ancak emniyet ve mahkemelerde değil! Rêya Heqîyê, Alevilik ve İslam! Değişim, Zaman, Din ve Astroloji Marksizim’de Ulusal Sorun Yoktur? Dêrsim’de Koçgiri 1919-1922 ve Sonrası!.. 1968-1978’de Birleşen-Ayrışan Sancılar, Türki(y)e Solu ve Kürt Milli Hareketi!.. Devşirmeler ve Devletsizler... Kendine Düşmek Yerine, Özgürlüğü ve Bağımsızlığı Düşünmek! İttihat ve Terakki Cemiyeti (İT-C) Haşdi Şabi ve Irak’ın 'Kerkük seferi' ne idi ne değildi? Kerkük’ün tarihine bir değinme Bağımsızlık Meşru Haktır, Olmadan Olmaz! Güney Kürdistan'da Bağımsızlık Referandumu ve Tercih! Egemenin Savaş-Barış ve Silahlanma-Silahsızlandırma Siyaseti 'Stratejik Derinlik', Mursi ile battı, Suriye ile çöktü Raqqa - Musul Operasyonu ve Sonrası III. Dünya Savaşı Uzun Sürecek 'Bağımsızlık Hedefi İle Kürdler Özgürleşecek!' 4 Mayıs 1937 Bakanlar Kurulu Kararı ve Dersim Tertelesi! Kürt Sorununun Ağırlığı ve Aciliyeti! Kontrollü Darbe III. Dünya Savaşı, Rakka ve Musul'a Dayandı, Abd - Rusya Anlaşarak Çözüme Gidiyor! Kürtler Ne Yapar? Kürt Bayrağı 16 Nisan Referandumu Irkçılık Çekişmesinde İnsani Kişilik, Aidiyet-Kimlik Bilinci ile Şekillenir Ulusal Birlik ve Kongre hakkında düşüncelerim İttihat Ve Terakkinin Devamı, Kuvva-i Milli Teşkilatı Sevdalısı; Nazım Hikmet Ran Memur Toplum Değil, Kendisi İçin Üreten Toplum Kazanır Yalanın Egemenliği, Doğrunun ‘Marjinal’liği! Türkçe Dışındaki Dillere Karşı, 140 Yıldır Uzun Sürece Yayılan Bir Savaş Sürdürülüyor! Ali Rıza Koşar: 38 yıldır içimde bir acı olarak kaldı Tekoşîna Dıjwar! 3. Dünya savaşında ABD–Rusya, Türk-İran konumlanması özgür Kürdistan'a kapı aralıyor Tehlikeli İnsan, Tehlikeli Aydın, Tehlikeli Yazı, Tehlikeli Düşün ve Tehlikeliler Deyip Yaktılar! Kobanê Kürdistan'da Özeldir! T.C Cumhurbaşkanı RTE Uçtu! Kadın, Kürt, Kürdistan ile Bastırılmış Kimlikler Diktatörleşen AKP ve Çözemiyeceği Kürt Sorunu Diaspora, Kanton ve Bağımsızlık ''Silahları Bırakın'' Diyorlar Şengal, Celawle, Kobani’ye DAİŞ/IŞİD Saldırıları ve Kürdistan’da Serhildan! Kürdleri Kürdistan’la Büyütmek yerine, Türkiye’yi Kürdlerle Büyütmek!!! Yahudilik; Hiristiyanlık Çözülmüştü, Sıra Siyasal İslamda! Kürt Romanı ile yüksek Kürt bilincine Kavramları Çarpıtarak, Kürdü Çarpmak! Kürdistan, Türkiye Ve İşid konuşlanması Kürt ulusal özgürlük mücadelesi ile HEP'e, tutsaklaşarak Türkiyelileşen HDP'ye İnkar, iskan, imha kurtuluşmu? Toprak İle Samimiyet(sizliğ)imiz! Kürt soykırımına karşı Kürdistan'ın bağımsızlık hayali
x