Tunç-Ellî Operasyonu!"

Dersim' '37-'38 Operasyonun öncesi ve sonrasını bilmeden, afaki konuşmak doğru değildir.

Ahmet Önal

08.11.2021, Pts | 16:52

Tunç-Ellî Operasyonu!"
Makaleyi Paylaş

Özellikle operasyonu kişilere indirgemek ve "kimler yaptı, kimler yapmadı" ayrımı yapmak büyük yanlışlara yol verir..

Öncesinde üzerinde Osmanlı ve Safevi devletlerinin yaptığı emel, eylem ve operasyonları da hatırlayarak, 1911-1938 ve sonrasında Dersim'i "Çıban başı" olarak değerlendiren, bu coğrafyaya yapılacak operasyona, "Tunç Elli" ismi ile uzun süreli bir imha planının dikkatle gerçekleştirilmesidir. Devletin resmi kayıtlarında; 13.800, reel olarak 50 binden çok daha büyük bir nüfus topluca imhasıdır, 30 bin insanın sürgüne gönderilmesi ve çürütülmesidir.

Bu katliama nasıl gelindiğini anlamak için, bazı belge ve devletin yaptıklarını başlık olarak hatırlatmak yerinde olur.

1911- Ittihat ve Terakki'nin, Türk ulus inşaası için diğer aidiyetleri temizleme stratejisi var.

1914- Türk Müslüman mühendisliği icraalarına geçiş var.

1922 Sakallı Nurettin Paşa'nın dedikleri var.

Sakallı Nurettin Paşa, Mustafa Kemal ile Topal Osman'ın "silah arkadaşları", "Dersim kasabı" Abdullah Alpdoğan'ın kayınbabası, Pcntus Rum, Koçgiri Kürt(1919-1922),ve İzmir yangını ile Ege'ye yayılan Grek Rumlarının genel olarak Hıristiyan halkların göçertilerek Anatolya'dan ve Trakya'dan sürülmesini hatırlayalım ki, bu girişim sonrasında "30 Ağustos Zafer Bayramı"nı çıkardılar.

Bu arada Ağırı (1926-1930) harekatı ve Zilan toplu katliamını da bu sürecin arifesinde yaşatılanları da anlamak, Dersim '38'i kavramamızı kolaylaştırır.

1926 Hamdi Bey raporu ve Dersimili 126 kişinin Elazığ'da idamı var..

1924- Yerel dillerin yasaklanması ve Tevhidi Tedrisat kararı ile Ocak ve Medreselerin yasaklanması var.

1925- Kürt Hareketi ve Takriri Sükün Yasası ile yasakların yaygınlaştırılması planının ardında, resmi ideolojinin sistemleştirilmesi var.

1926- Şark İslahat planı var.

1927'de okunan Nutuk, M. Kemal'ın tartışmasız lider ve "yegane iktidar kişi" olduğunun teferruatlı ilanı olarak okunur

1933- Şükrü Kaya'nın CHF hedefleri ve altı ok tespitleri ile tekçi siyasetin netleşmesi var.

1930'larda, Abidin Özmen, Celal Bayar, Fevzi Çakmak raporları var.

1935- İsmet İnönü, "Şark Seyahati raporu" var.

1935- Dersimi "çıban başı' gören, kesilip atılması gerektiğine dair, TBMM'nde 18 maddeden oluşan, "Tunceli Kanunu" çıkarılıyor.

1936- Umumi Müfettişler toplantısı ve kararları çıkarılıyor.

1936'ya kadar Erzincan iline Hozat üzerinden bağlı olan Dersim'in. Vali Cemal Bardakçı üzeriden sık sık gezilecek rapor edilmesi. var.

1936- Trabzon zirvesi ve Dersime müdahale için M.Kemal başkanlığında son toplantı yapılır ve planlar son kez gözden geçirilir..

1936- Dersimde silahların toplatılması var.

4 Mayıs 1937'de Bakanlar Kurulu kararıyla "Tunç-Elli operasyonu"nun başlatılmasına girişilir.

Bütün bunları öğrenmeden, afaki konuşmak, devletin propagandalarını aynen dillendirmek problemlidir.

Dersim kavramını siliklestirip, "Tunç+Elli operasyonundan "Tuncelli vilayeti" ismini ve girişimini, bir askeri literatür olarak organize ettiler.

"Tunç Elli Operasyonu" kişilerin operasyonu değil, devletin yaptığı bir operasyondur.

Halk zaman zaman bu katliama karşı direniş göstermiş, nefsi müdafaa yapmıştır. Bunu Ayaklanma, isyan vs. değerlendirmek doğru değildir.

Böyle olduğu bütün belgelerde açık iken, "Şu kişi yoktu ve yapmadı, şu kişi vardı yaptı" demek, çok geri ve safça tartışma ve asılsız iddialardır..

Devletin tüm yetkililerinin ahenk içinde, özenle planladığı "Tunç-Elli operasyonu"nu kişilere indirgemek, gerçeği gizlemeye hizmet olur.

Tabii bu sürecin bir de 1937-1938 sonrası vardır ki, daha sinsi sürdürüldüğünü görmemek eksiklik olur.

Bu sinsi politikaların 1937-38 sonrasında önemli oranda karşılık bulduğunu görmemek olmaz!

Buna Kamer Genç, Kemal Kılıçdaroğlu vb. çok kişide gözlemlemek mümkündür.

Ancak tüm yaşanan ağır süreç ve hilelere rağmen, Dersim'de Kürt halkı kimlik, kişilik ve umutlu geleceğine bağlılık göstermiş ve vazgeçmemîştîr.

Sorunu sağlıklı kavramak için, bütünlüklü bir tarih bilincine ihtiyaç var.

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
3969 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:14:18:38

Ahmet Önal

Yazarın Önceki Yazıları

Düşünce Üretmek! Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve! Milliyetçilikte Tasnif ve Tahrif! ‘Xorasan Türkü’ ya da ‘Alevi Milleti’ Yalanı! Tarık Ziya Ekinci Abi! Kürt Modernizmi! Milliyetçiliği Parçalamak! 'Sömürge Bile Değil' Deyip, Soykırım Dememek! Antik Kentler Sadece Turizm Alanları Değildir! Türklük Etnisiteye Değil, Devşirmelere Dayanır! Entelektüel, Aydın ve Akademisyen! Kemalist CHP'nin Başarısı ve Kürt Oyları! Travma Kürtçe'me Dokunma Dilime Dil Uzatma! Tehales'in Felsefesi mi, Sokrates'in Mistisizmi mi Bilimsel? Türk Eğitim Sistemi ve Laz Bir Öğretmenin İbretlik İtirafı... Kendisi Olan ve Olmayan İnsan! 'Kültür!' Anadili/Esasdili Yasaklamak! Kürt Mahallesi/Köyü ve Dünya! Kültürel Bir Kamusal Alan, Bizi Doğru Düşündürür! Kenan Ülkesinde Hamas, İsrail ve Kürtler! 'Edebiyat Cumhuriyeti' Kürtlerin Kanon Eseri: Ahmedê Xanî ve Mem û Zîn 30 Ağustos 1922 Zafer mi? 'Halkların Dostluğu' ve Tezat! Modernlik, Modernleşme, Burjuva Sınıfı ve Siyaset! Milliyetçilik Ölüm Makinesi Topal Osman'a İadeyi İtibar!!! Soykırım! Dersime Giderken Bizans İmparatorluğu'nun Yıkılışı Seçim Verileri… Liman Von Sanders’in Anıları Ve Tarih Bilinci! Osmanlı İttihat ordusunda Bir Alman Mareşal, Liman Von Sanders! El Anfal ve 'Kürt Dostları!' Yerel Devlet Uygarlığa, ‘Büyük Devlet’ Harabeye Çevirdi! Devlet ile Çete! Kürtler; Karşıtı İki Aynıya değil, Kendi Ayrılığına Oy Kullansa Ne Olur? Feminen hareket cılız, eleştiri kadük, biat köklüdür! Siyaset, Hassasiyet ve Haysiyet! İmparator, ecdad mı, katil mi? Deprem, ‘Felaket’ ve ‘Kader’ Değildir! 'Benim Kürt kardeşim, ama 'Kürt yoktur' Türk tarihçisi ve Türk siyasetçisi... Tarihi Depremler, Çaresizler Ve Akıl! Sürgün Halide Edip, Bedirxaniler Ve! Samilerin İsrail kolu; Yahudiler ve Holokost! Sümer Ülkesinde Şaristanî ve İşgaller! Mezopotamya’da Sümerler ve Uygarlığı! Milliyetçilik! Kahraman Irk ve Irkçılık! Din, İnsan Ve Felsefi Düşünme! HTŞ, ÖSO Ve Diğerleri Kimin vatandaşı? Kürtçe bilmeksizin, Kürtleri incelemek! ULUS - HALK - SINIF NEDEN BAĞIMSIZLIK!? Rêya Heqîyê İnancı; Müslümanlık, Şialık, Bektaşilik, Nusayrilik Değildir! Devletsiz Ulusun, Egemen Sınıfı Olmaz! II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VII) Türk Solu ve Aydınlarının Şovenizmi Fazladır, Kürd Solu ve Devrimcilerinin Milliyetçiliği Eksiktir! II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (VI) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (V) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (IV) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (III) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa- (II) II. Abdulhamid’i Kemale Taşıyan Talat Paşa, - (I) Güneşi Zapt Etmeyeceğiz! Ocak-Medrese Mi? Cemevi-Camii Mî? TALAT PAŞA ve CUMHURİYET Cunan'da Dîl Kırımı Ve Kültürel Yabancılaşma Enver'den Evren'e 12 Eylül... Eski, Kadim, Dil, Halk, Ulus, Modernite Ve Kürdler! Taner Akçam,'Ermeni Soykırımı’nın Kısa Tarihi' Kitabı Ve Kürtler! 'Müthiş' Hatalar Neden? Kürt Ağası ABD, Çelişkiler, İlişkiler ve Kürtler ! Küfürbaz Yüzsüzler ve Kürdler! Türkçesiz Osmanlıcadan, “Resmi Dil Türkçe”ye, Kültürel Türkçülükten, Türk Siyasal Irkçılığına-II- Anlaşılmayan Karışık Osmanlıcadan, ''Anlaşılmayan Bir Dil'' Kürtçeye Varmak! Uygarlık, Mitoloji ve Din! Din, Siyaset ve Bilim Doğu Akdeniz'de Devlet Konumlanmaları Kendime Soruları, Siz de Düşünüyor musunuz? Komik Olmayın Ulus; Siyasal Birliği ve Dili ile Vardır! Irkçılık; Hastalık Değil, İnsanlık Suçudur! Kültür ve Siyasette Irkçılık ve Kürt İşçilerinin Linç Edilmesi! Tuzu bile Bozan Lümpen ve Cahiller ile Aydınlar! Ayasofya’ya Kayyumu (1453) Ayasofya Kilisesi-camii, Müslüman ibadeti ve Cennet yalanı Öteki Olarak, Aidiyat,Hukuk ve Eşitliğe Tutunmak! Eğitimde; Hak-Haksızlık, Etik ve Suç Hak Yolunda Hakikat 'Alevilik' Mi, Rêya Heqiyê Mi?! 'Alevi' Şaşkınlığı Alfabe ve Îmla İttihat ve Terakki ile Devamında Çerkeslerden Bazı Şahsiyetler MUSTAFA KEMAL ve NUTUK İran İslam Despotizmi ve Mustafa Selimı'nin İdamı Mihtra Înancı ve Hîyerarşi Kadın ve Savaş Eleştiride; Pasif, Aşırı ve Zorlama Yorum Olmaz! 'Kızılbaşlık': Osmanlı İle Safevi Çekişmesinde Çıkan Bir Kavram Kürt Siyasetinde Aşılmayan Gelenek; “Kürt Aşiretlerinde ‘Alan Koruma” Kürtlerin Guernica’ları çok, Picasso’ları var mı? Daraldıkça Dersim’den Kopmak ve Kötülük Yapmak! Kürd Aşiretlerinde Alan Koruma Musa ve Kitabı Tevrat Yenilik ve Yenilenme! Alan Tutma Yetmez Davut Kurun ve Anıları... Geçmişten Geleceğe Tecrübe Sunuyor Savaşı ve Değişkenliği İzlemek Failin Suçunu, Mağdura Yığmak! Islam Şiddeti ya da 'Darül Harp'te, Mali Kaynaklar! İnsanlığın Acısını Beynin Açısı Çözer Rêya Heqîyê inancı Mîhtra inancıdır; Müslümanlık, Kızılbaşlık, Alevilik değildir Barış Günü Kutlamaları Şöyle Geçerken, Kürt Siyaset Tarihinde Tabu ve Maraziler.. Türk Milliyetçiliğini, Kürt Milliyetçiliği ile Mukayese Etmek! Savaş Yeni Gelişmelere Gebe, Doğumu Merak Ediyorum Yanlız Kemal Kılıçdaroğlu İçin Değil Tüm Linç Girişimleri Kınanmalı! Değişim ve Özgürlük Savunma: Düşünceler sorgulanmalı, ancak emniyet ve mahkemelerde değil! Rêya Heqîyê, Alevilik ve İslam! Değişim, Zaman, Din ve Astroloji Marksizim’de Ulusal Sorun Yoktur? Dêrsim’de Koçgiri 1919-1922 ve Sonrası!.. 1968-1978’de Birleşen-Ayrışan Sancılar, Türki(y)e Solu ve Kürt Milli Hareketi!.. Devşirmeler ve Devletsizler... Kendine Düşmek Yerine, Özgürlüğü ve Bağımsızlığı Düşünmek! İttihat ve Terakki Cemiyeti (İT-C) Haşdi Şabi ve Irak’ın 'Kerkük seferi' ne idi ne değildi? Kerkük’ün tarihine bir değinme Bağımsızlık Meşru Haktır, Olmadan Olmaz! Güney Kürdistan'da Bağımsızlık Referandumu ve Tercih! Egemenin Savaş-Barış ve Silahlanma-Silahsızlandırma Siyaseti 'Stratejik Derinlik', Mursi ile battı, Suriye ile çöktü Raqqa - Musul Operasyonu ve Sonrası III. Dünya Savaşı Uzun Sürecek 'Bağımsızlık Hedefi İle Kürdler Özgürleşecek!' 4 Mayıs 1937 Bakanlar Kurulu Kararı ve Dersim Tertelesi! Kürt Sorununun Ağırlığı ve Aciliyeti! Kontrollü Darbe III. Dünya Savaşı, Rakka ve Musul'a Dayandı, Abd - Rusya Anlaşarak Çözüme Gidiyor! Kürtler Ne Yapar? Kürt Bayrağı 16 Nisan Referandumu Irkçılık Çekişmesinde İnsani Kişilik, Aidiyet-Kimlik Bilinci ile Şekillenir Ulusal Birlik ve Kongre hakkında düşüncelerim İttihat Ve Terakkinin Devamı, Kuvva-i Milli Teşkilatı Sevdalısı; Nazım Hikmet Ran Memur Toplum Değil, Kendisi İçin Üreten Toplum Kazanır Yalanın Egemenliği, Doğrunun ‘Marjinal’liği! Türkçe Dışındaki Dillere Karşı, 140 Yıldır Uzun Sürece Yayılan Bir Savaş Sürdürülüyor! Ali Rıza Koşar: 38 yıldır içimde bir acı olarak kaldı Tekoşîna Dıjwar! 3. Dünya savaşında ABD–Rusya, Türk-İran konumlanması özgür Kürdistan'a kapı aralıyor Tehlikeli İnsan, Tehlikeli Aydın, Tehlikeli Yazı, Tehlikeli Düşün ve Tehlikeliler Deyip Yaktılar! Kobanê Kürdistan'da Özeldir! T.C Cumhurbaşkanı RTE Uçtu! Kadın, Kürt, Kürdistan ile Bastırılmış Kimlikler Diktatörleşen AKP ve Çözemiyeceği Kürt Sorunu Diaspora, Kanton ve Bağımsızlık ''Silahları Bırakın'' Diyorlar Şengal, Celawle, Kobani’ye DAİŞ/IŞİD Saldırıları ve Kürdistan’da Serhildan! Kürdleri Kürdistan’la Büyütmek yerine, Türkiye’yi Kürdlerle Büyütmek!!! Yahudilik; Hiristiyanlık Çözülmüştü, Sıra Siyasal İslamda! Kürt Romanı ile yüksek Kürt bilincine Kavramları Çarpıtarak, Kürdü Çarpmak! Kürdistan, Türkiye Ve İşid konuşlanması Kürt ulusal özgürlük mücadelesi ile HEP'e, tutsaklaşarak Türkiyelileşen HDP'ye İnkar, iskan, imha kurtuluşmu? Toprak İle Samimiyet(sizliğ)imiz! Kürt soykırımına karşı Kürdistan'ın bağımsızlık hayali
x